ازمدلهای آموزش بهداشت چه می دانید؟
نوشته :دکتر علی افشانی کارشناس آموزش بهداشت و روابط عمومی دانشگاه علاوم پزشکی اورمیه
برای آموزش بهداشت سه مدل در نظر گرفته اند :
1 - مدل پیشگیری کننده
Preventive Model
در این مدل هدف این است که مردم برای تصمیم گیری مسئولانه در مورد زندگی و سلامتی خود ، تشویق و ترغیب شوند . برای این مدل سه سطح گرفته شده است که عبارتند از :
الف ) سطح اول پیشگیری
ب ) سطح دوم پیشگیری
ج ) سطح سوم پیشگیری
اشکال اساسی این مدل این است که فقط به فرد توجه دارد و به مسائل اجتماعی و . . . توجهی نداشته و فقط فرد را سرزنش می کند
می کند .
2 - مدل اساسی – سیاسی
Radical – Political Model
در این مدل هدف این است که ریشه ها و علل واقعی و اساسی بیماری یا رفتار را مشخص می کند . این استراتژی سلامت را از طریق بنای سیاست عمومی بهداشت ارتقا می دهد .
این مدل در واقع سبب می شود که آموزش بهداشت در سیاست عمومی و برنامه ریزی های کشور ، نقش داشته باشد . امروزه معتقدند که متخصص آموزش بهداشت باید دارای آگاهی انتقادی سطح بالایی باشد .
3- مدل خود اختیاری
Self – Empowerment Model
در این مدل ، هدف تقویت انتخاب آگاهانه است . سازمان بهداشت جهانی مدل خود اختیاری را برای ارتقای سلامت مورد تاکید قرار داده است . در مدل خود اختیاری ، آموزش بهداشت باید شیوه تفکر جامعه را تغییر
داده و راههای صحیح فکر کردن و تسهیل در مهارتهای لازم را به آنان بیاموزد . برطبق این مدل ، فرد باید به
انتخاب آگاهانه رسیده و داوطلبانه رفتار بهداشتی صحیح و مثبت را پذیرفته و اتخاذ نماید و این کار آموزش بهداشت است .
WEST AZERBAIJAN - URMIA -- Dr.RAHMAT SOKHANI
وزن سالم برای یک زندگی سالم
نوشته : سولماز اژدری کارشناس تغذیه مرکز آموزشی درمانی امام حمینی (ره) اورمیه
اگروزن شمادرمحدوده سالم است آن را درهمین محدوده حفظ کنید
اگر اضافه وزن داریدبهترین کاراین است که ازاضافه شدن کیلوگرمهای اضافی به وزن خود پرهیز کنید ودرصورت امکان مقداری ازوزن خودرا کاهش دهید.اندازه گیری وزن به وسیله ترازوی حمام بهترین روش ارزیابی سلامت آینده شماست .حفظ وزن درمحدوده طبیعی برای سلامت طولانی مدت بسیار اهمیت دارد وبسیاربااهمیت ترازنوع ومقدارآنتی اکسیدانهایی است که شماازطریق غذادریافت میکنید وهمچنین بسیارمهمترازرعایت نسبت دقیق مصرف چربی به کربوهیدارات دررژیم غذایی است .
بنابراین روش بسیارارزانتراین خواهدبودکه شما عمدتا برمقدارغذای مصرفی تمرکز داشته باشید تابه نوع غذاهایی که میخورید.مانندیک عنکبوت که درمرکز شبکه تارهای پیچیده شده نشسته است وزن بدن نقش مرکزی درشبکه سلامت وبیماری دارد.سه جنبه بااهمیت درارتباط باوزن بدن شامل :نسبت وزن به قد-اندازه دور کمرومقدار افزایش وزن شما پس از سن 20سالگی هستند که به شدت برروی میزان شانس ابتلا یا مرگ ناشی از حمله قلبی حمله مغزی ویا سایرانواع بیماریها موثرهستند.با افزایش نمایه توده بدن خطرابتلا به بیماریهای قلبی ,پرفشاری خون,سنگ کیسه صفرا ودیابت نوع 2افزایش یافته است افزایش بروز این بیماریها درارتباط با نمایه توده بدن حتی درگروهی که در محدوده وزن سالم قرار داشته اند نیز مشاهده شده است .نمایه توده بدن بالاتراز 30که مرز اضافه وزن وچاقی محسوب میشود با ادامه خطر بروز این بیماری ها همراه است .
WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI
تعاریف آموزش بهداشت
نوشته : دکتر علی افشانی کارشناس روابط عمومی و آموزش بهداشت از دانشگاه علوم پزشکی اورمیه
ویراستار: دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) اورمیه
آموزش بهداشت برای افراد مختلف معانی متفاوتی داردازنظر برخی آموزش بهداشت ، ارتباطات عمومی با هدف همگانی کردن فعالیتهای بهداشتی می باشد .برخی دیگرآن را مترادف تبلیغات بهداشتی می دانند. بسیاری از مردم آموزش بهداشت را معادل انتقال اطلاعات مربوط به سلامتی و بیماری از سوی کارشناسان متخصص به
مراجعان عامی بشمار می آورند .
) آموزش بهداشت را چنین تعریف کرد : Woodدرسال 1926 وود (
آموزش بهداشت عبارت است : از مجموعه تجربیاتی که تاثیری مثبت بر روی دانش ، بینش و کنش ، در زمینه بهداشت فردی و اجتماعی دارد .
تعاریف دیگر ی بشرح زیر بیان شده است :
1 - فرآیند رشدی که در نتیجه تجربیات جدید به تغییر رفتار و دیدگاه افراد نسبت به عملکرد های بهداشتی پیش خواهد آمد .
2 - مجموعه تجربیاتی که به نحو مطلوب در دانش و طرز تفکرورفتار و دیدگاه افراد جامعه موثر بوده وموجب سلامت فردی و اجتماعی و فرهنگی میشود .
3 - استفاده از دانسته های زیستی ، بهداشتی ، اجتماعی و تربیتی برای کار با مردم به منظور ایجاد تغییر رفتار در جهت بهبود سلامت جسمی و روانی و اجتماعی آنان .
4 - روندی از رشد که شخص به خاطر کسب تجارب جدید ، رفتار و نظرات بهداشتی خود را تغییر می دهد .
5 - به کار بردن روش های آموزش برای تغییر الگوهای رفتاری در اجتماع تا مردم از دیدگاه عملی :
الف ) قادر به بالا بردن سطح رفاه و سلامتی خویش باشند .
ب ) قادر به استفاده از خدمات بهداشتی - درمانی به بهترین نحو ممکن باشند .
در سال 2000 در کنفرانس بین المللی ارتقای سلامت در مکزیک ، آموزش بهداشت چنین تعریف شد :
آموزش بهداشت دربر گیرنده ، موقعیتها و فرصتهای برنامه ریزی شده یادگیری است که آگاهانه طرحی شده وبصورت یک ارتباط برنامه ریزی شده جهت اعتلای سواد بهداشتی بکار می رود واین امرمتضمن ارتقای دانش و مهارتهای زند گی معطوف به سلامت فرد و جامعه می باشد .
آموزش بهداشت فرآیندی است که بین اطلاعات بهداشتی و رفتار بهداشتی پلی برقرار می کند و درفرد ایجاد انگیزه می نماید تا اطلاعات موجود را بدست آورده و بکار ببندد تا از رفتارهای مضر دوری و رفتار سودمند را در خود ایجاد نماید تا خود را سالم نگاه دارد .
آموزش بهداشت: نه فقط فرآیندی است که بوسیله آن دانش کسب می شود بلکه فرآیندی است که بوسیله آن ارزشها و نگرشها مورد کاوش قرار می گیرند ، تصمیمات اتخاذ می شوند و اقدامات در جهت سلامتی بعمل
می آیند .
آموزش بهداشت: ابزاری است که افراد را قادر می سازد بر سلامت خود و بر عواملی که سلامتی شان را تحت تاثیر قرار می دهد ، کنترل بیشتری داشته باشند .
آموزش بهداشت:نه تنها با انتقال اطلاعات ارتباط دارد بلکه با ایجاد انگیزه ،مهارتها واعتماد به نفس مورد نیاز برای اقدام جهت اعتلای سلامت نیز در ارتباط است.
آموزش بهداشت :متضمن انتقال اطلاعات و توسعه مهارتهایی است که عملی شدن سیاستها و امکانات مختلف سازمانی در شکلهای مختلف عملیاتی را به منظور مطرح ساختن تعیین کننده های اجتماعی ، اقتصادی و محیطی سلامت ، نشان میدهد..
آموزش بهداشت: ترکیب طراحی شده متد ها می باشد تا اتخاذ رفتار داوطلبانه فرد را به نحو ی که موجب سلامت وی می گردد ، تسهیل نماید .
WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI
رویکردهای آموزش بهداشت
نوشته : دکتر علی افشانی از دانشگاه علوم پزشکی ارومیه
رویکرد روشنگرا یا منطق گرا
درآغاز بعلت کمبودهای شدید در زندگی و رفاه اجتماعی مردم سنتهای نابهنجار در بهداشت شخصی وجود مشکلات خاص در جوامع ، نظیر بیماری و مرگ و میر در اپیدمیها و در مواقعی مثل جنگها ، چاره ای جز این ، وجود نداشت که آموزش فوری ومستقیم را هدف قرار دهد لذا از طرف کارکنان بهداشتی به مردم گفته می شد
که چه بکنند و چه نکنند تا به بیماری مبتلا نشده و زندگی خود را حفظ نمایند .در این رویکرد آموزشدر این رویکرد آموزش بهداشت به روش کلینیکال و آمرمابانه انجام می شد . مردم نیز با توجه ، به احساس با خطر عمدتا از چنین دستوراتی متابعت نموده اما پس از رفع خطر اکثرا
به رفتار گذشته خود بازگشته و همان رویه و همان رویه قبلی را در پیش می گرفتند . بعبارت دیگر منطق نیاز به چنین آموزشی حکم می کرد و بدینجهت این رویکرد را منطق گرا خوانده اند
در این رویکرد آموزش بهداشت به مسئله سلامت و بیماری با نگرش زیست پزشکی نگریسته و عوامل فرهنگی ، اجتماعی و روانی بی اهمیت یا کم اهمیت تصور شده و فرد را مسئول کلیه رفتارهای غیر بهداشتی خود ،می دانستند . در چنین رویکردی مردم درصورتی از سلامت
می دانستند بهتری برخوردار می شدند ، که طبق توصیه های کارکنان بهداشتی عمل می کردند . از این رو تاکید آموزش بهداشت ، در این مرحله صرفا بر انتقال اطلاعاتبهداشتی به مردم بوده
وتصورمی شدکه فقط کارکنان حرفه ای در موقعیتی هستند که می توانند این نیاز هاو اولویت ها
را ارزیابی کنند .
رویکرد رفتارگرا
با توجه به اینکه صرف انتقال اطلاعات آن هم از نوع یکطرفه و از طریق کارکنان بهداشتی به مردم ،با توجه به پیشرفتهای علمی و تکنولوژیکی نمی توانست جوابگوی مسائل باشد و از طرف دیگر بتدریج با پدید آمدن علومرفتاری و رونق گرفتن تفکرات و دیدگاههایرفتاری و رونق گرفتن تفکرات و دیدگاههایناظر بر نقش رفتار در حیات فردی و اجتماعی ، آموزش بهداشت
توجه خود را معطوف به رفتار نمود و از این رو آموزش بهداشت را در این مقطع ، رفتارگرا نامیده اند .
دراین نگرش گرچه نقش فرهنگ ، مذهب ، جامعه و نیز مفهوم مشارکت مردم ، مورد تاکید فنی ، آموزش بهداشت (سال 1954 ) قرارگرفت ولی این عوامل بندرت ، از توجه دقیقی که لازمه برنامه ریزی موثر در آموزش بهداشت می باشد قرارگرفت ولی این عوامل بندرت از توجه دقیقی که لازمه برنامه ریزی موثر در آموزش بهداشت میباشد ،برخوردار بودند .
در این مرحله آموزش بهداشت بر انگیزه بعنوان پاسخ به بی میلی یا ناتوانی مردم در تبدیل اطلاعات دریافتی به رفتار مطلوب تکیه می کند .
رویکرد سایکو دینامیک
اساس این روش بر آن است که اگر هدف تغییر رفتار باشد ، مقدم بر آن تغییر در طرز فکر ، اجتناب ناپذیر است و ا ین کار با استفاده ازاز مهارتها و روشها و دانش روان درمانی صورت می گیرد
رویکرد مبتنی بر مشارکت
دیدگاههای جدید در رابطه با مراقبتهای اولیه بهداشتی و اصولی که این مراقبتها بر آن استوارند ، همچنین تغییر الگوهای بیماری ها و نیز در جامعه شناسی پزشکی که دیگر تنها فرد را ، مسئول رفتار خویش نمی دانست بلکه تاثیر عوامل مختلف اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی ، را بر رفتار وی لازمه برنامه ریزی موثردر آموزش بهداشت تلقی می نمود ،فزونی توقعات
اجتماعی و برقراری ارتباط جدید افراد جامعه ، و ارائه کنندگان خدمات بهداشتی ، رویکرد مشارکت مردم و همکاری های بین بخشی مطرح شد و بجای مداخله کارکنانبهداشتی در حل مشکلات بهداشتی جامعه ، تاکید بر درگیر شدن جامعه گردید و در نتیجهعنصر
اجتماعی بعنوانتلاش برای توفیق در روند تصمیم گیری و ترجمان دانش و نگرش به رفتار مطرح گردید .
رویکرد ارتقای سلامت
تغییر محیط و الگوی زندگی ، مراقبتهای نوین پزشکی ، دسترسی به خدمات بهداشتی درمانی ، دگرگونی های جمعیتی و گسترش فن آوری موجب پدید آمدن مسائل بهداشتی جدید بجای آنچه درگذشته بود گردیده است .
در طول قرن بیستم تحولات متعددی از نظر سلامتی اتفاق افتاده است که تحت عنوان گذر (تغییرات ) سلامتی نامیده )Health Transitionمی شود . (
تغییرات عمده گذر سلامتی عبارتند از :
1 - کاهش میزان زاد و ولد
2 - کاهش میزان مرگ ومیر ناشی از بیماریهای واگیر
3 - افزایش میزان ابتلا به بیماریهای غیر واگیر
4 - افزایش امید به زندگی
5 - رشد شتابان جمعیت جهان
6 - تغییرات هرم سنی جمعیت جهان
7 - تغییرات فرهنگی
برای مقابله با الگوهای جدید بیماریها از نظر ابتلا و مرگ اتخاذ رویکرد جدیدی لازم بود که بنام رویکرد ارتقای سلامت نامیده شد .
WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI
خطرات برق دربدن (2)
قلب می تواند چند دقیقه ای از کار باز بماند سیستم کار قلب و آسیبهای بدن را می توان به طور خلاصه از این طریق توضیح داد:
کلیه نسوج و مایعات بدن هادی الکتریسیته می باشند و چنانچه قسمتی از بدن ویا هنگام شنا در استخر کل بدن و یا در جاها مرطوب مقداری از بدن در مدار الکتریکی قرار بگیرد مقداری گرما نسبت به نسوج در بدن ایجاد می شود و طبق خصوصیات مختلف فیزیکی نسوج آسیب های گوناگونی را بوجود می آورد مثلا در پوست کمتر ولی در اندامهای داخل بدن آسیبهای شدیدتری را همراه دارد.
هنگام عبور جریان برق از بدن انسان بخصوص قلب و دریچه های قلب خون لخته شده و چربی های خون در وحله اول نرم و بعد سخت می شوند و ماهیچه های خود قلب نیز جراحات خونریزی و گرفتگی ماهیچه های قلبی ویا فلجی را پیدا می کنند در این هنگام قلب نمی تواند با جراحاتی که دارد خون لخته شده موجود را در رگها به جریان بیاندازد و مانند پمپی بحالت قبلی خود ادامه دهد و بکار بیافتد. در اثر گرما و اثرات فیزیکی در بدن که بعلت عبور جریان برق ایجاد گردیده است خون یونیزه شده و اکسیژن گلبولهای قرمز که آهن در بر دارند بوسیله تغییر ظرفیت آهن تبادل اکسیژن در بدن انجام می دهند به گاز کربونیک و منو اکسید کربن تبدیل می گردند و در ریه و خون جمع می شوند و ایجاد خفگی می کنند. ضربان قلب را غده تیروئید که مهمترین غدد بدن است و در زیر گلو قرار دارد تنظیم می کند.
هنگام برق گرفتگی غده تیروئید که تحت مدار جریان برق قرار گرفته است طبق فرمان مغز تیروکسین زیادی را به داخل خون وارد می کنند زیرا درخواست مغز کمبود اکسیژن در حالت برق گرفتگی می باشد و فرمان صادر شده برای این است که قلب خون بیشتری را در ریه به جریان بیاندازد ولی قلب بعلت فلج شدن ماهیچه ها و بخصوص دریچه های قلب نمی تواند بکار خود ادامه بدهد و بحالت لرزش در می آید چنانچه فرد دیگری بخواهد ضربان قلب مجروح را گوش بکند هیچ صدائی را نمی شنوند ولی باید بداند که این مجروح هنوز زنده است و اجتیاج به کمک دارد و باید با کمکهای اولیه مجروح را از مرگ حتمی نجات بدهد.
اصول کار و ضربان قلب توسط گره سینوسی که برخورد دو عصب می باشد انجام می گیرد که این اولین الکترون را پرتاب و توسط گروه دوم بنامAB کنترل و تنظیم می شود. گره سینوسی اول ممکن است سیصد الکترون در دقیقه ارسال نماید ولی زمانی که انسان در حال استراحت و خواب می باشد گره دوم تعداد شصت عدد آنرا جدا نموده و فرمان به اجرای ضربان قلب می دهد و در مواقع هیجان و اضطراب ممکن است ضربان قلب به تعداد 120 و بالاتر هم برسد ضربان قلب هنگام برق گرفتگی همانطوری که بیان گردید از نظم و ترتیب حالت طبیعی خود خارج می گردد که با وجود تیروکسین زیاد در خون دریچه های قلب نیز که تحت فشار مدار الکتریکی قرار گرفته و فلج شده اند نمی توانند باز و بسته بشوند. به طوریکه می توان اثرات برق گرفتگی و آسیبهای ناشی از آن را بر روی بافتهای بدن به ولتاژ، نوع جریان (مستقیم یا متناوب) که آسیبهای حاصله در برقهای متناوب شایعتر و شدیدتر، مسیر جریان، مدت زمان عبور جریان از بدن مربوط دانست.
طبق آزمایشات انجام گرفته مقدار جریان عبوری از بدن انسان تا رها کردن سیم برق و قطع جریان به چهاربخش تقسیم شده است.
1- کمتر از 0.5 میلی آمپر : بدن انسان در این قسمت احساس عبور جریان برق را نمی کند.
2- بین 200 تا 0.5 میلی آمپر به مدت کمتر از 2 میلی ثانیه و بین 10 تا 0.5 میلی آمپر برای بیشتر از 2 میلی ثانیه: خطرات و جراحات برق گرفتگی در این قسمت وقوع نمی گیرد ولی با دردهای زیاد در ماهیچه ها و انگشتان و یا مفصلها توام است.
3- بیشتر از 200 میلی آمپر: خطرات و لرزش های قلبی در این قسمت اتفاق می افتد ولی تا زمان کوتاهی در حدود چند ثانیه با دردهای شدیدی در روی بازوان و پاها و ماهیچه های شانه و اضافه شدن فشار خون و تنگی نفس و تغییر ضربان قلب با احساس بی هوشی توام خواهد بود.
خطرات و لرزشهای قلبی در این قسمت قطعی است سوزشهای داخلی قلبی و جراحات قلبی بسیار زیاد و از کار افتادن قلب نیز قطعی می باشد گرفتگی ماهیچه ها و دردهای بسیار شدید نیز به همراه دارد.
در این قسمت مرگ انسان حتمی می باشد زیرا که سوختگیهای داخلی بدن بسیار زیاد می باشد.
WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI
خطرات برق دربدن(1)
تحقیقات انجام شده در مورد برق گرفتگی که باعث مرگ شده ثابت می کند که پنجاه درصد آن در اثر تماس مستقیم سیم حامل برق در حمام، استخر، حیاط، زیر زمین، پارکها و یا جاهای مرطوب بوده که جریان برق مستقیما از بدن افراد به زمین برقرار شده است و بقیه بعلت فرسودگی کابلها ویا عایق نبودن صحیح لوازم خانگی و دستگاه های برقی ویا سیم کشی های غلط و استفاده از لوله های فلزی و سیم افشان اتفاق افتاده است..
در مواقع رعد و برق و یا شعله ور شدن دستگاههای برقی چه در ولتاژهای پایین ویا ولتاژهای بالا در نزدیکی انسان امکان برق گرفتگی نیز وجود دارد که خطرات و خسارات آن را به طور ساده نمی توان در این بخش تشریح کرد.
در بدن انسان و هر جانور زنده هنگام برق گرفتگی همین واقعه رخ می دهد بارها اتفاق افتاده است که در اثر یک اشتباه ویا دقت ننمودن و رعایت نکردن دستورالعمل های موجود حتی کارگران و مهندسین با تجربه هم دچار برق گرفتگی شده اند که توام با مرگ بوده است.
بزرگترین این مقامتها از پوست بدن شروع و سپس سلسله مویرگها می باشد که در مقابل جریان برق با سوختگی ناگواری مواجه می شود.
این سوختگی ها عمیق بوده و مداوای آن چنانچه زیاد باشند بسیار سخت و در بعضی مواقع غیر قابل علاج می باشند بخصوص که اگر سوختگی در برق گرفتگی با ولتاژ زیاد اتفاق افتاده باشد و زخم های ایجاد گردیده عمقی تر بوده که همیشه با دردهای زیاد و عفونت های سختی همراه خواهند بود.
آشنائی با ساختمان بدن انسان و مقاومتهای داخلی آن بسیار مهم می باشند زیرا در هنگام عبور جریان برق از بدن انسان این مقاومتها در مقابل ولتاژ برقرار شده در نسوج بدن امپدانسی را تشکیل می دهند که بوسیله آن می توان جریان را محاسبه نمود.
این مقاومتها نسبت به ساختمان نسوج بدن مختلف می باشند و جهت طریقه عبور برق نیز متفاوت است.
معمولا حداکثر جریان متناوب را که هیچگونه تخریبی در بدن انسان ایجاد نکند 30MA در مدت20 ثانیه اعلام نموده اند. برق گرفتگی در ولتاژهای بالا غیر قابل علاج می باشد زیرا که قوس های الکتریکی درجه حرارتی بیش از2000 درجه تولید می کنند که در اثر آن تمام عضلات و ماهیچه ها و استخوانها را سوزانده و از بین می برد و به خاطر این هرگز نباید به سیمهای هوایی نزدیک شد زیرا که فشار و اختلاف سطح این وسایل به قدری زیاد است که می توانند از فاصله دوری قوس الکتریکی را از طریق هوا ایجاد بنماید و خطرات ناگواری را برای انسان و حیوان همراه بیاورند که باعث مرگ حتمی خواهند شد.
عبور جریان برق از بدن انسان و هر جانور زنده اثرات ناگواری به همراه دارد در زمان عبور برق، ماهیچه های بدن عکس العملهای مختلفی نشان می دهند که دستور آن از مرکز اعصاب یعنی مغز صادر می گردد رابطه اعصاب با مراکز اعصاب و ضربان قلب توسط الکترونهای موجود در بدن انجام می گیرد هنگام عبور جریان برق از بدن انسانی که دچار برق گرفتگی شده است ماهیچه های بدن عکس العمل هایی را بوجود می آورند و مفصل ها حالت تعادل خود را از دست داده که منجر به پرت شدن شخص از منطقه برق گرفتگی می شود. که نتیجه آن طبق فرمان مغز جهت رهایی از مدار الکتریسیته می باشد ولی اثرات برق گرفتگی اگر چه زمان آن هم خیلی کوتاه باشد بسیار زیاد و ناگوار است در بعضی از ممالک بر این باورند هنگامی که شخصی را برق گرفت و پرت کرد شخص مزبور فوت کرده است در صورتیکه این امر صحیح نیست زیرا که برق کسی را پرت نمی کند بلکه عکس العملی است که ماهیچه های بدن در مقابل رهایی از جریان برق نشان می دهند و شخص مزبور هنوز زنده است و احتیاج به کمک دیگران دارد.
مرگ واقعی موقعی است که سلول های مغزی از کار افتاده باشند ولی تا زمانی که اکسیژن باندازه کافی به مغز می رسد انسان زنده است..
WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI
آموزش بهداشت و مراقبتهای بهداشتی اولیه
نوشته :دکتر علی افشانی از دانشگاه علوم پزشکی ارومیه
مجمع جهانی بهداشت در سال 1977 به اتفاق آرا تصمیمی را به تصویب رساند که در آن تصریح شده است . << اهداف مهم اجتماعی دولتها و سازمان جهانی بهداشت در چند دهه آینده باید این باشد که تمامی مردم جهان تا سال 2000 میلادی به سطحی از بهداشت دست یابند تا زندگی اجتماعی و اقتصادی باروری را برایشان ممکن سازد . >>
در ارتباط با دستیابی به اهداف فوق چنین بیان می دارد :
<< بهداشت باید کسب شود و نمی توان آن را تحمیل نمود لذا لازمه دستیابی به بهداشت تعهد مردم و دولت نسبت به آن است و بطور کلی آموزش کافی برای حصول به چنین تعهدی ضروری است . >>
P H Cیکسال بعد یعنی در سال 1978 در کنفرانس بین المللی مراقبتهای اولیه بهداشتی در آلما آتا کلید رسیدن به این هدف را قرار داد ندو اعلام شد :
<< مردم حق و وظیفه دارند که بطور انفرادی و گروهی در برنامه ریزی و اجرای مراقبتهای بهداشتی خود شرکت نمایند >> و نخستین فعالیت از هشت فعالیت ضروری در امر مراقبتهای بهداشتی اولیه را آموزش در باره مشکلات بهداشتی شایع و روشهای پیشگیری و کنترل آنها قرارد.
آموزش بهداشت به عنوان اولین جز از فعالیتهای اصلی مراقبتهای بهداشتی اولیه و مرکز تمامی این فعالیتها تعیین شد و استراتژی جهانی بهداشت برای همه تا سال 2000 به ارائه اطلاعات و آموزش برای بهداشت نقش اساسی داد .
اعلامیه آلما آتا برای آموزش بهداشت جایگاه بسیارمهمی در ترویج اعتماد به نفس فردی و اجتماعی و بسط تواناییهای مردم به منظور مشارکت تام در ارتقای بهداشت و ارائه مراقبتهای بهداشتی قائل گردید . زمینه فوق لزوم نگرش جدیدی به آموزش بهداشت را ضروری می ساخت و در سال 1983 آموزش بهداشت بعنوان موضوع بحث فنی اجلاس عمومی سازمان جهانی بهداشت تعیین شد . کمیته تخصصی ، رویکرد جدید آموزش بهداشت در مراقبتهای بهداشتی اولیه را مورد بررسی قرار داد .
در راس این بررسی تاکید شد که تندرستی افراد جامعه تحت تاثیر محیط اجتماعی آنان قرار دارد و شیوه های زندگی فردی که منتج از زندگی اجتماعی است در سلامت نقش دارند . شیوه زندگی شامل تعدادی الگوی رفتاری است که از ارزشها ی مشترک سنتها ، برخوردها ، زبان ، نحوه ارتباط و فرهنگ جامعه تاثیر می پذیرد . بنا براین مردم بعنوان منبع اصلی دریافت کننده خدمات بهداشتی نقش اساسی دارند . آموزش بهداشت بعنوان یک خدمت بهداشتی می تواند به مردم کمک کند و در آنان برای بهبود و اصلاح وضع زندگی و احساس مسئولیت برای اعتلای سطح سلامت خویش ، خانواده و جامعه ایجاد علاقه نماید . لذا در کلیه برنامه های ارائه مراقبتهای بهداشتی بدلیل نیاز به پذیرش مثبت مردم به همکاری و پشتیبانی آنان در حفظ دستاوردها و نتایج برنامه ، آموزش بهداشت در راس فعالیتها و در متن آنها قراردارد .
آموزش بهداشت و مراقبتهای اولیه بهداشتی تنها موضوع های فنی محض نیستند بلکه شامل موضوعات اجتماعی ، اقتصادی نیز هستند که غالبا متضمن مسائل سیاسی نیز می باشند .
آموزش بهداشت در ایفای نقش خود باید جریان دائمی اطلاعات از جانب مردم به طرف تصمیم گیران را نیز تضمین نماید وهمچنین در ایجاد و بکارگیری تکنولوژی های آموزشی مناسب برمبنای نیاز ها و اولویت های جامعه نقش موثری ایفا کند .
اگر قرار است مردم در مراقبتهای اولیه بهداشتی و بعبارت دیگر در سلامتی نقش خود را ایفا نمایند باید کاملا آگاه شوند و تا زمانی که مردم نتوانند عوامل موثر بر سلامت خود را شناسایی و کنترل نمایند ، تامین و ارتقای سلامت به مفهوم کلی آن دست یافتنی نخواهد بود و دادن آگاهی وظیفه اصلی آموزش بهداشت و وسایل ارتباط جمعی می باشد .
دانش ، قدرت است و افراد بدون دانش بهداشتی فاقد قدرت تصمیم گیری آگاهانه برای تغییر دادن وضعیت سلامت خویش خواهند بود
WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI
تا ریخچه آموزش جهانی بهداشت
نوشته : دکتر علی افشانی از دانشگاه علوم پزشکی ارومیه
در دوران ا ولیه زندگی بشر همه چیز به طبیعت واگذار شده بود و آگاهی انسانهای اولیه در مورد بروز بیماری و غلبه برآن بسیارناچیز بود . با گذشت زمان و پیدایش علم طب در یونان و مصر و سایر جوامع ، بیشتر به درمان بیماریها اهمیت داده می شد تا به علل و روشهای پیشگیری از بیماری .
پزشکان در طی صدها سال داروهایی را برای صدمات و بیماریها تجویز می کردند و در پاره ای از اوقات درمانهایی که در اختیار داشتند بجای مفید بودن صدمات بیشتری وارد می کردند . اگر شما یک پزشک درسال 1850 میلادی در شهر لندن بودید تنها چیزهای موثر که در فهرست دارویی خود می توانستید داشته باشید عبارت بودند از : تریاک ( جهت درمان اسهال ) ریواس( جهت درمان یبوست ) و کلر دین کولیس براون که متشکل بود از مورفین ، اتر ، حشیش و شهد که اثر تسلی بخش داشت .
در دوران ملکه ویکتوریا شهرهای بزرگ و جدیدی که در نتیجه انقلاب صنعتی بو جود آمده بودند بطور ادواری توسط همه گیری بیماریهای عفونی ویران می شدند مثلا در سال 1854 در یکی از حومه های شهر لندن بیماری وبا در مدت 10 روز جان 500 نفر را گرفت و این چیز غیر معمولی نبود . چیزی که غیر معمول بود این بود که پزشکی بنام جان اسنو از معاینه و درمان بیماران پا را فرا تر گذاشته و با یک دیدگاه بهداشت عمومی به شیوع بیماری نظر افکند . وی نظری به نقشه بروز بیماری وبا انداخت و متوجه شد که تراکمی از موارد ابتلا به بیماری در طول خیابان براود مشاهده می شود . نقطه اشتراک مبتلایان ، استفاده از آب تلمبه خانه خیابان براود بود و وی فرض را بر این گذاشت که بیماری وبا یک بیماری منتقله از آب است بنابراین دکتر اسنو دستگیره تلمبه را کند و بدین ترتیب اسطوره ای بنام جنبش بهداشت همگانی را بنیانگذاری کرد و پزشکان و دانشمندان علم طب در یافتند که علاوه بر درمان بیماری باید علل و راههای پیشگیری را نیز شناخت و این راهها را به مردم آموزش داد بنابراین آموزش بهداشت ریشه قدیمی در علم طب دارد .
در بعد جهانی و بین المللی اولین تشکیلات رسمی آموزش بهداشت در اواخر قرن 18 میلادی در آمریکا و دومین تشکیلات آن درسال 1907 در انگلستان و سومین تشکیلات رسمی ، یکسال پس از تشکیل سازمان جهانی بهداشت درسال 1949 و تحت عنوان واحد آموزش بهداشت در آن سازمان ایجاد گردید .
آموزش بهداشت در ایران از سال 1330 در وزارت بهداری وقت آغاز به کار کرد . در ابتدا فعالیت های آموزش بهداشت متوجه مسایل ریشه کنی مالاریا گردید به تدریج فعالیتهایی نظیر بهسازی محیط ، تالیف مواددرسی ومطالب خواندنی و تهیه پوستر و بولتن را بر عهده گرفت از سال 1340 به بعد واحد آموزش بهداشت وزارت بهداری تجهیز شد و به حالت فعال تری درآمد از سال 1351 دفتر آموزش بهداشت عهده دار انجام رسالتهای مربوط به آموزش بهداشت در کشور شد.
WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI
آنمی سلول داسی شکل یاسایکل سل
نوشته : کارشناسان پرستاری مرکز آموزشی درمانی شهید مطهری ارومیه
دراثرتوارث ژن هموگلوبین داس ایجاد می شود(Hbs).که موجب نقص در مولکول هموگلوبین می شود که در عرق کوچک گیری می افتد وبه هم می چسبد وجریان خون یک منطقه یا یک ارگان راکاهش می دهند.
بیمار دچار درد- تورم وتب می شود.
این بیماران همیشه کم خون هستند ویرقان ازخصوصیات این بیماری است.حجم مغز استخوان درکودکان به علت جبران آنمی افزایش می یابد ومنجر به بزرگی استخوانهای جمجمه وصورت می شود.
درمان:
پیوند مغز استخوان
تجویز هیدروکسی اوره
ترانسفوزیون خون
آموزش به مددجو:
در زمان درد تمرینات تنفسی
استفاده از مسکن
کنترل عفونت واستفاده صحیح ازآنتی بیوتیکها
باسپاس از خانم خدیجه یگانه سوپروایزر آموزشی مرکز آموزشی درمانی شهید مطهری ارومیه
WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI
آنمی آپلاستیک وآموزش به بیماران
نوشته : کارشناسان پرستاری مرکز آموزشی درمانی شهید مطهری ارومیه
بیماری کمیابی است که در اثر کاهش سلولهای دودمان مغز استخوان یا آسیب آنها ایجاد می شود.
این بیماری نه تنها موجب کم خونی بلکه سبب نوتروپنی وترومبوستیوپنی(کاهش پلاکتها)نیز می شود.
این بیماری ممکن است مادرزادی یا اکتسابی یا ایدیوپاتیک باشد. بعضی ازبیماری ها مثل یرقان –استفاده از
مشتقات بنزن – مواد سمی مثل آرسنیک وچند نوع حشره کش نیز ازعلل این نوع کم خونی هستند.
عوامل تیپیک:
شامل عفونت و نشانه های کم خونی مثل خستگی-رنگ پریدگی و تنگی نفس هستند.
پورپوراواحتمالالنفلا دنوپاتی گردنی-اسپلنومقالی(بزرگی طحال)-خونریزی ازشبکیه نیز دیده می شود.
آموزش به مددجو:
1)دستها راکاملا بشوئید.
2)بهداشت شخصی را کاملا رعایت کنید.
3)سلامت وصحت پوست را کنترل کنید.
4)ازتماس با گلهای تازه - گیاهان- ازکار کردن با خاک اجتناب نمایئد.
5)ازمصرف سالاد تازه-میوه های پوست نکنده –سبزیجات پرهیز کنید.
6)غذاهای پرپروتئینی و پر کالری مصرف کنید.
7)مایعات کافی ( CC300) در شبانه روزی بیاشامید مگر درزمان محدودیت مایعات.
8)ازبودن در اجتماعات وهمنشینی با افراد مبتلا به عفونت خوداری کنید.
9)به قفس پرنگان وحیوانات خانگی نزدیک نشوید .
10)تنفس عمیق هر 4 ساعت در طول بیداری انجام دهید.
11) ازنرم کننده مدفوع و ملینی خوراکی در صورت یبوست استفاده نمائید.
12)بعداز پایان تزریقات به مدت 5 دقیقه بمنظور توقف خونریزی فشار مستقیم وارد شود.
13) ازمسواک نرم استفاده کنید
14)لبهامرتب چرب شود.
15)ازسرفه وفین نمودن محکم خوداری شود.
16)درهنگام راه رفتن مراقب افتادن باشید.
17)درهنگام خونریزی از بینی مددجورا در وضعیت نشسته نگه داشته و کیف یخ درپشت گردن یا روی بینی قراردهید.
18)درصورت لزوم از فرآورده های خونی استفاده شود.
باسپاس از حانم خدیجه یگانه سوپروایزر آموزشی مرکز آموزشی درمانی شهید مطهری ارومیه
WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI