آموزش بهداشت و مراقبتهای بهداشتی اولیه
نوشته :دکتر علی افشانی از دانشگاه علوم پزشکی ارومیه
مجمع جهانی بهداشت در سال 1977 به اتفاق آرا تصمیمی را به تصویب رساند که در آن تصریح شده است . << اهداف مهم اجتماعی دولتها و سازمان جهانی بهداشت در چند دهه آینده باید این باشد که تمامی مردم جهان تا سال 2000 میلادی به سطحی از بهداشت دست یابند تا زندگی اجتماعی و اقتصادی باروری را برایشان ممکن سازد . >>
در ارتباط با دستیابی به اهداف فوق چنین بیان می دارد :
<< بهداشت باید کسب شود و نمی توان آن را تحمیل نمود لذا لازمه دستیابی به بهداشت تعهد مردم و دولت نسبت به آن است و بطور کلی آموزش کافی برای حصول به چنین تعهدی ضروری است . >>
P H Cیکسال بعد یعنی در سال 1978 در کنفرانس بین المللی مراقبتهای اولیه بهداشتی در آلما آتا کلید رسیدن به این هدف را قرار داد ندو اعلام شد :
<< مردم حق و وظیفه دارند که بطور انفرادی و گروهی در برنامه ریزی و اجرای مراقبتهای بهداشتی خود شرکت نمایند >> و نخستین فعالیت از هشت فعالیت ضروری در امر مراقبتهای بهداشتی اولیه را آموزش در باره مشکلات بهداشتی شایع و روشهای پیشگیری و کنترل آنها قرارد.
آموزش بهداشت به عنوان اولین جز از فعالیتهای اصلی مراقبتهای بهداشتی اولیه و مرکز تمامی این فعالیتها تعیین شد و استراتژی جهانی بهداشت برای همه تا سال 2000 به ارائه اطلاعات و آموزش برای بهداشت نقش اساسی داد .
اعلامیه آلما آتا برای آموزش بهداشت جایگاه بسیارمهمی در ترویج اعتماد به نفس فردی و اجتماعی و بسط تواناییهای مردم به منظور مشارکت تام در ارتقای بهداشت و ارائه مراقبتهای بهداشتی قائل گردید . زمینه فوق لزوم نگرش جدیدی به آموزش بهداشت را ضروری می ساخت و در سال 1983 آموزش بهداشت بعنوان موضوع بحث فنی اجلاس عمومی سازمان جهانی بهداشت تعیین شد . کمیته تخصصی ، رویکرد جدید آموزش بهداشت در مراقبتهای بهداشتی اولیه را مورد بررسی قرار داد .
در راس این بررسی تاکید شد که تندرستی افراد جامعه تحت تاثیر محیط اجتماعی آنان قرار دارد و شیوه های زندگی فردی که منتج از زندگی اجتماعی است در سلامت نقش دارند . شیوه زندگی شامل تعدادی الگوی رفتاری است که از ارزشها ی مشترک سنتها ، برخوردها ، زبان ، نحوه ارتباط و فرهنگ جامعه تاثیر می پذیرد . بنا براین مردم بعنوان منبع اصلی دریافت کننده خدمات بهداشتی نقش اساسی دارند . آموزش بهداشت بعنوان یک خدمت بهداشتی می تواند به مردم کمک کند و در آنان برای بهبود و اصلاح وضع زندگی و احساس مسئولیت برای اعتلای سطح سلامت خویش ، خانواده و جامعه ایجاد علاقه نماید . لذا در کلیه برنامه های ارائه مراقبتهای بهداشتی بدلیل نیاز به پذیرش مثبت مردم به همکاری و پشتیبانی آنان در حفظ دستاوردها و نتایج برنامه ، آموزش بهداشت در راس فعالیتها و در متن آنها قراردارد .
آموزش بهداشت و مراقبتهای اولیه بهداشتی تنها موضوع های فنی محض نیستند بلکه شامل موضوعات اجتماعی ، اقتصادی نیز هستند که غالبا متضمن مسائل سیاسی نیز می باشند .
آموزش بهداشت در ایفای نقش خود باید جریان دائمی اطلاعات از جانب مردم به طرف تصمیم گیران را نیز تضمین نماید وهمچنین در ایجاد و بکارگیری تکنولوژی های آموزشی مناسب برمبنای نیاز ها و اولویت های جامعه نقش موثری ایفا کند .
اگر قرار است مردم در مراقبتهای اولیه بهداشتی و بعبارت دیگر در سلامتی نقش خود را ایفا نمایند باید کاملا آگاه شوند و تا زمانی که مردم نتوانند عوامل موثر بر سلامت خود را شناسایی و کنترل نمایند ، تامین و ارتقای سلامت به مفهوم کلی آن دست یافتنی نخواهد بود و دادن آگاهی وظیفه اصلی آموزش بهداشت و وسایل ارتباط جمعی می باشد .
دانش ، قدرت است و افراد بدون دانش بهداشتی فاقد قدرت تصمیم گیری آگاهانه برای تغییر دادن وضعیت سلامت خویش خواهند بود
WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI