بیخوابی بیماری یا غفلت ؟
دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه Dr.RAHMAT SOKHANI
خواب یکی از بهترین نعمتهای خدواند متعال وجز آرامبخش ترین آنهاست .حال فرض کنیم بعد یک روز کار مداوم و بسیار سخت نتوانیم استراحت کرده و مجبور شویم مجددا به هر علتی به کار مشغول شوید بی شک علاوه بر خستگی از کیفیت کار کاسته و حتی از تمکزتان نیز کم خواهد شد .حال اگر به یک بیماری جسمانی یا روحی مبتلا شویم و بیخوابی جزیی از علایم یا عوارض آن باشد چه بلایی سرمان خواهد آمد .خواب و استراحت همچون کار و تفریح کردن لازمه زنده ماندن و خوب زندگی کردن هر انسانی از هر نژادو یا جنسیت و سنی است .بنابر این شناخت عواملی که باعث کم خوابی یا بیخوابی شده و راههای درمان آن بسیار ضروری بوده و مهم میباشد در این رابطه به مقاله جالبی که توسط دوستانمان در سایت سلامت نیوز تهیه و منتشر شده نظر شما خواندگان گرامی را جلب میکنم و از این دوستان نیز تشکر میکنم :
آدمی در بیست و چهار ساعت شبانه روز در حدود 8 ساعت خواب نیاز دارد تا بتواند کار روزمره خود را درست انجام دهد و احساس سلامتی و نشاط کند و انرژی کافی برای فعالیت های روزانه را داشته باشد. بی خوابی در هر سنی ممکن است اتفاق افتد، ولیکن با بالا رفتن سن اکثراً اختلال در خواب و بی خوابی شبانه آغاز می گردد. مشکل بی خوابی در افراد به شکل های گوناگون بروز می کند . گروهی وقتی که به رختخواب می روند، نمی توانند بخوابند و مشکل در ابتدای خواب رفتن دارند.گروهی اوایل شب خوب می خوابند، سپس به هر دلیلی از خواب بیدار می شوند و یا اینکه نیمه شب به هر دلیلی از رختخواب بیرون می آیند و دوباره به خواب نمی روند. گروهی شب بیداری ندارند، ولیکن صبح خیلی زود از خواب بر می خیزند. به هر حال به هر گونهای که این مشکل خواب را داشته باشیم برایمان آزار دهنده است. عوامل گوناگون مانند استرس،افسردگی و استفاده از مواد حاوی کافئین به مقدار زیاد، تغییر در ساعات کار روزانه، مصرف بعضی از داروها، احساس درد و رنج در اثر بعضی ازبیماریها از مواردی هستند که می توانند سبب بی خوابی شوند. افراد پیر مقداری از ساعت خواب شبانه را با خواب نیمروز و یا خواب در طول روز جبران می کنند. بیخوابی خود شاید مشکل چندانی نباشد، ولیکن پیامدهای آن بیشتر آزار دهنده است. بی خوابی سبب می شود که آدمی احساس خستگی و افسردگی کند وگاهی مانع ازتفکر،اندیشه و رشد فکری می شود. بی خوابی سبب می شود که فرد نتواندروی کارهای روزانه خود تمرکز کند. همانطور که در بالا یادآور شدم، آدمی حدود 7 تا 8 ساعت در شبانه روز به خواب احتیاج دارد. در جوانی این مقدار ساعت خواب اکثراً در شب خواهد بود و در کهولت همین ساعات خواب لازم است، ولیکن افراد پیر مقداری ازساعت خواب شبانه را با خواب نیمروز و یا خواب در طول روز جبران می کنند. اگر شما روز با انرژی، با نشاط هستید و احساس خستگی نمی کنید، خود یک دلیل بر این است که شب خواب کافی داشته اید.
چگونه بی خوابی را درمان کنیم؟
بی خوابی همانند هر بیماری دیگری دلیل دارد. بنابراین اگر علت را پیدا کرده و درمان کنیم، مشکل ساده تر حل خواهد شد. گاهی فقط کافی است تغییرات کوچکی در روش و عادات شبانه افراد داده شود و این به خودی خود بیخوابی را برطرف خواهد کرد.
چه کنیم که خواب بهتری داشته باشیم؟
چندین نکته را که در بهبود خواب مؤثر :
1- کوشش کنید هر روز، حتی روزهای پایان هفته هم در یک زمان معین به رختخواب بروید و در یک زمان معین از خواب بلند شوید. حتی اگر خواب کافی نداشتهاید،چنین امری باعث می شود که بدن شما به یک برنامه معین عادت کند و همین روش آرام آرام سبب بهبودی در سیکل خواب شما خواهد شد.
2- قبل از رفتن به رختخواب یک حمام گرم بگیرید و حدود 15 دقیقه کتاب بخوانید و سپس به رختخواب بروید. این کار را مرتب تکرار کنید. این روش به خواب شما کمک می کند.
3- از رختخواب فقط برای خوابیدن و زناشوئی استفاده کنید. هنگامی که برای خواب به بستر می روید، از تلفن کردن، نگاه کردن به تلویزیون، خوردن نوشابه، غذا و یا میوه در رختخواب پرهیز کنید و ازرختخواب فقط برای خوابیدن استفاده کنید.
4- اطاق خواب باید تاریک و بی سر و صدا باشد. اگر چنانچه سرو صدای اطراف مزاحم خواب شماست، با کاربرد Ear Plugs و یا روشن کردن Fan از صدا ی مزاحم پیشگیری کنید. اگر در روز به بستر می روید با پرده و یا کرکره های تاریک, اطاق خواب را تاریک کنید.
5- گاهی تمام کوشش خودرا می کنید و هنوز هم 30 دقیقه پس از رفتن به بستر هنوز نمی توانید بخوابید. از بستر بیرون بیایید و به اطاق دیگری بروید. حدود 20 دقیقه دیگر به بستر برگردید. اگر باز هم پس از 30 دقیقه نتوانستید به خواب بروید، دوباره اینکار را تکرار کنید تا بالاخره به خواب بروید.
این روش ها در ابتدا بسیار مشکل به نظر میآید ولی پس از مدت زمان کوتاهی که تکرار شود، سیکل خواب شما تنظیم میگردد و سپس بدون هیچ کمکی میتوانید به راحتی بخوابید.
آیا داروهای خواب آور کمک می کنند؟
داروهای خواب آور می توانند به بعضی افراد برای خواب راحت کمک کنند، ولیکن استفاده از داروهای خواب آور بی خوابی را درمان نمی کنند و برعکس استفاده از آنها برای مدت طولانی خود سبب بی خوابی میشود. کاربرد این داروها برای مدت زمان کوتاه حدود 5-3 شب برای تنظیم خواب مؤثر است. شاید خود شما تجربه کرده باشید و یا دوستان و آشنایان بارها به شما گفته باشند که در ابتدای مصرف هر داروی خوابآوری مدتی کوتاه دارو مؤثر است، سپس دیگر اثری بر روی بهبود خواب ندارد. دویم آنکه بکارگیری داروهای خواب آور در بعضی موارد و در مورد افرادی با بیماریهای ویژه، بسیار خطرناک است و نباید مصرف شود. بنابراین از دوستان خود داروی خوابآور نگیرید. اگر چنانچه می خواهید از داروهای خواب آور استفاده کنید حتماً با پزشک خود مشورت کنید. تاکید می شود که مصرف داروهای خواب آور در سالمندان بسیار خطرناک است و باید با بررسی و احتیاط تمام به کار برده شود. نکاتی چند هست که اگر مراعات کنیم در خواب ما بسیار مؤثر خواهد بود، بدون اینکه احتیاج به دارو داشته باشیم.
چه بهتر این نکات را به خاطر بسپاریم:
1- پرهیز و یا کاستن از مصرف بعضی از مواد مانند، خوراکیهای حاوی کافئین ازقبیل قهوه، چائی، نوشابه، شکلات، بعضی از داروها مانند داوهای ضد سرماخوردگی، پرهیز از مصرف الکل زیاد و سیگار و تنباکو به خواب خوب کمک می کند.
2- ورزش برای هر بیماری از جمله بیخوابی تأثیر به سزایی دارد. بنابراین داشتن فعالیت فیزیکی در طول روز بسیار خوب است و لیکن از ورزش چند ساعتی قبل از رفتن به بستر خودداری کنید.
3- بیاموزیم که چگونه میزان استرس روزانه خود را کاهش دهیم.
4- با اضطراب و نگرانی وناراحتی هر گز به بستر نروید. گاهی بهتر است ساعتی وقت بگذارید تا آنچه که شما را نگران و مضطرب می کند بر روب کاغذ بنویسید و در مورد راه حل آن بی اندیشید. سپس آن را کنار بگذارید و به بستر بروید.
5- گاهی بهتر است قبل از رفتن به بستر یک خوراکی ساده و سبک بخورید، مانند یک لیوان کوچک شیر گرم و یا بیسکویت کوچک، و لیکن باید بسیار سبک، ساده و کم باشد.
6- اگر در شب خواب خوبی ندارید از خوابیدن در روز، به ویژه نیمروز پرهیز کنید.
به امید اینکه این نکات همه را در خوابی خوش یاری دهد و صبح را با نشاط و شادی آغاز کنید.
پس خواب خوب چیست؟
خواب کافی و راحت ، یکی از پایه های اصلی سلامتی است . در طول خواب بدن استراحت می کند . انرژی از دست رفته بدست می آید و بدن بار دیگر برای فعالیت جسمی و فکری آماده می شود. با ورود به دوره سالمندی ، تغییراتی در وضعیت خواب ایجاد می شود ، به ویژه نیاز به خواب شبانه کاهش پیدا می کند .نباید انتظار داشته باشید که مانند دوران جوانی بخوابید .سعی کنید از وقت اضافی خودتان بهتر استفاده کنید . توصیه های زیر می تواند به خواب راحت تر کمک کند:
هر روز بطور منظم ورزش کنید .پیاده روی بسیار مفید است و به بهتر شدن خواب کمک می کند .بهتر است تمرینات ورزشی را حداقل دو ساعت قبل از خواب خاتمه دهید .از چرت های روزانه اجتناب کنید ؛ یا آنها را به حداقل برسانید . عادت کنید شبها در یک ساعت معین به رختخواب بروید و صبح در یک ساعت معین بیدار شوید .هنگامی که واقعا احساس می کنید خوابتان می آید به بستر بروید . اگر پس از رفتن به بستر، خوابتان نبرد از رختخواب خارج شده و خود را با کاری سرگرم کنید و تا وقتی خوابتان نمی آید به بستر نروید.همچنین از تماشای تلویزیون یا مطالعه در بستر پرهیز کنید.قبل از خواب یک دوش آب گرم بگیرید .برای شام یک غذای سبک بخورید .بعد از ساعت 6 بعد از ظهر مایعات کمتری بنوشید .خصوصا از نوشیدن مایعاتی مانند چای و نوشابه گازدار خودداری کنید . پس از شام چای یا قهوه ننوشید .قبل از خواب یک لیوان شیر گرم بنوشید .اگر احساس میکنید خوب نمی خوابید ، به پزشک مراجعه کنید . بیاد داشته باشید که هرگز بدون تجویز پزشک ، نباید از داروهای خواب آور استفاده کنید . چون مصرف خود سرانه آنها می تواند مشکل خواب شما را بدتر کند .
WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI
اصول بهداشت خواب
دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه
بهـداشـت خواب عبارت است از مجموعه عاداتی که بشما کمک می کنند تا خواب راحتی را تجربه کنید. شما می تـوانـید با چنداصـلاح و تـعـدیـل در شیـوه زنـدگی خـود بطور چشمگیری کیفیت خـواب خـود را بـهبـود بـخشـید. اهـمـیت خـواب در انسان بسیاربیـشـتر از آنـست که شما تصور می کنــید. نقش خواب در حفظ سـلامـت جـسم و روان حیاتی میباشد. تقویت سیستم ایمنی بدن، ترمیـم نـورون هــا و حــفـظ کـارآمـدی سیسـتــم عـصـبـی،سـامانـدهـی یـادگـیری و حافظه، و رشد کودکان و نوجوانان (80 درصد هورمون رشد حین خواب ترشح میگردد) از نقشهای عمده خواب میباشند.
محرومیت از خواب و کمبود خواب اثرات مخرب و نامطلوبی بجای میگذارد مانند:
1- سیستم ایمنی بدن شما ضعیف و نا کارآمد میشود.
2- ناتوانی در تمرکز کردن. قدرت تمرکز شما با میزان خواب شما ارتباط مستقیم دارد.
3- چرت زدن در طی روز.
4- احساس تحریک پذیری، افسردگی، اضطراب، بد خلقی و خستگی در طی روز.
5- اشکال در بلند شدن از خواب.
6-کاهش توان یادگیری و حافظه.کاهش کارایی ذهنی.کاهش هوشیاری.
7-افزایش خشونت طلبی.
اما انسانها به چه میزان خواب در طی شبانه روز نیاز دارند؟
سن عامل تعیین کننده نیازبه خواب در انسان است:
1- نوزادان تازه متولد شده: 18-16 ساعت (بیشتر در طی روز تا شب)
2- نوزادان زیر یک سال: 16-14 ساعت و حداقل 2 بار چرت در طی روز.
3- کودکان 3-2 سال: 12-10 ساعت در شب و 2-1 ساعت در روز.
4-کو دکان 5-4 سال:12- 10 ساعت در شبانه روز.
5- کودکان 12-7 سال: 10.5 ساعت در شبانه روز.
6- نوجوانان: 9.5-8 ساعت در شبانه روز.
7- بزرگسالان: 8.5-7 ساعت در شبانه روز.
8- سالمندان: 6.5 ساعت در شب و یک ساعت در روز.
زنان باردار به خواب بیشتری نیاز دارند.
تکنیکهای ریلکسیشن و یا تن آرامی (آرام سازی) میتواند به شما کمک کند تا راحت تر بخواب روید:
1- آرام سازی پیشرونده: در این روش تمام اجزای بدن را از سمت پایین به سمت سر یکی پس از دیگری شل و ریلکس میکنیم. از انگشتان پای خود شروع کنید. انگشتان پای خود را احساس کنید. وزن آنها را حس کنید. هر گونه تنش و انقباض را از روی انگشتان پای خود بردارید. آگاهانه آنها را شل و ریلکس کرده و آرام سازید. به خود تلقین کنید که آنقدر انگشتان پاهایتان سنگین هستند که دارند به سمت پایین و تشک تخت خوابتان فرو میروند. همین مراحل را به ترتیب برای زانوها، رانها، شکم، قفسه سینه، باسن، دستها، بازوها، کتفها، گردن، سر، دهان و فک، چشمها، صورت و گونه ها تکرار کنید تا هنگامی که تمام بدنتان یکپارچه ریلکس و آرام شود. در طول این آرام سازی تنفس شما بایستی عمیق و آرام صورت گیرد. چشمها نیز در این تکنیک اهمیت ویژه ای دارند در چشمان خود گرما را حس کرده و اینگونه به خود القاء کنید که پلکهایتان خیلی سنگین شده و شما قادر به گشودن آنها نیستید. (در این روش همچنین میتوانید ابتدا عضلات هر قسمت از بدن را منقبض کرده و سپس آنها را شل کنید تا ریلکس شدن آنها را بهتر حس کنید)
2- آگاهانه نفس بکشید: تنفس شما می بایست شکمی و عمیق باشد.
3- کشش انگشتان پا: ابتدا به پشت دراز بکشید و چشمان خود را ببندید. انگشتان پای خود را حس کنید. اکنون هر 10 انگشت پای خود را به سمت صورت خود بکشید و تا 10 به آهستگی بشمارید. سپس انگشتان پای خود را کاملا ریلکس و شل کنید و مجددا تا 10 بشمارید.10 بار این چرخه را تکرار کنید.
4- تصویر سازی ذهنی (تجسم) هدایت شده: در این روش چشمان خود را ببندید و به پشت دراز بکشید. اکنون خود را در مکانی آرام بخش و دلپذیری تجسم کنید. این مکان هر جایی میتواند باشد مانند ساحل دریا. تجسم کنید آنجا حضور دارید. پیرامون خود را ببینید و حس کنید. به صداهای آرام بخش محیط اطراف خود گوش دهید(صدای پرندگان و یا موج دریا)، رایحه گلها را حس کنید و گرمای آفتاب را روی پوست خود احساس کنید. برخی نیز تصویر سازی ذهنی از موقعیتهای کسل کننده را ترجیح میدهند. مانند تجسم همکار، استاد و یا سخنران کسل کننده.
5- به روی پشت خود دراز بکشید و چشمان خود را ببندید. با انگشتان دست بروی زبانه گوش فشار آورده و کانال گوشهای خود را مسدود کنید. در این لحظه شما صدای زیر و و خروشانی را خواهید شنید که طبیعی است. 10 دقیقه به این صدا گوش کنید و سپس فعالانه ریلکس شوید و بخوابید.
چه نکاتی را رعایت کنیم تا راحت تر به خواب رویم:
1- دمای اتاق خواب از اهمیت بالایی برخوردار است. ایده آل ترین درجه حرارت برای خوابیدن 18-16 درجه سانتی گراد و یا 65-60 درجه فارنهایت میباشد.
2- کمبود روی ، آهن، کلسیم و مس موجب بی خوابی میگردد. بنابراین مولتی ویتامین مینرال را فراموش نکنید.
3- از ساعت بیولوژیک بدن خود پیروی کنید. سر ساعت معینی از خواب برخیزید و یا به رختخواب روید. خستگی را نادیده نگیرید هرگاه احساس خستگی و خواب آلودگی کردید بخوابید. اگر خسته نیستید و یا خوابتان نمی آید به رخت خواب نروید. به اندازه کافی در معرض نور خورشید قرار گیرید.
4- محیط خواب خود را بهبود بخشید:
تشک مناسب و راحتی را خریداری کنید. تشک نباید خیلی سفت و یا خیلی نرم باشد. بالش نیز باید راحت باشد.
اتاق خواب می بایست تا آنجا که ممکن است تاریک باشد. هرگاه نور مزاحمی چشمان شما را اذیت میکند میتوانید از چشم بند استفاده کنید.
سرو صدا یکی از عواملی بازدارنده خواب میباشد. اگر برخی صداهای مزاحم را نمیتوانید کنترل کنید ، میتوانید از گوشیهای داخل گوشی یا همان پلاک گوش(EAR PLUG) استفاده کنید.
5- از مصرف الکل 6-4 ساعت پیش از خواب خودداری کنید. شما بلافاصله پس از مصرف الکل خواب آلوده میشوید و راحت بخواب میروید اما الکل موجب به هم خوردن ریتم خواب نیز میشود از اینرو شما پس از یکی دو ساعت از خواب خواهید پرید. صبح روز بعد نیز معمولا خسته و آشفته از خواب برخواهید خاست.
6- سیگار نکشید. نیکوتین یک محرک است و خواب را از سرتان میپراند.
7- از مصرف قرصهای خواب آور خودداری کنید. مصرف این قرصها میباست با تجویز پزشک و محدود باشد. اشکالات این قرصها شامل: احساس خواب آلودگی در طی روز و اعتیاد به آنها است.
8-در طی روز فعالیت بدنی داشته باشید اما نه پیش از خواب.بهترین زمان برای فعالیت بدنی عصر میباشد.خستگی حاصل از فعالیت بدنی به شما کمک میکند تا آسانتر بخواب روید.
9- از مصرف نوشیدنهای حاوی کافئین 6-4 ساعت پیش از خواب خودداری کنید. کافئین نیز یک محرک است. مواد غذایی کافئین دار شامل: چای، قهوه، برخی نوشابه های گازدار و شکلات میباشند.
10- شیر گرم، کره بادام زمینی، پنیر و ماست، بستنی، مرغ، موز، سیب و مواد غذایی حاوی آمینو اسید تریپتوفان(TRYPTOPHAN) خواب آور میباشند.
11- از مصرف غذاهای سنگین، اسیدی، شیرین و تند (ادویه دار) 6-4 ساعت پیش از خواب خودداری کنید.
12- از چرت زدن طی روز خودداری کنید. اگر خواستید اینکار را بکنید نباید بیش از نیم ساعت بطول انجامد. هیچگاه چرت زدن را جایگزین خواب شبانه نکنید.
13-وان آب گرم خواب آور بوده اما دوش آب گرم خواب را از سرتان خواهد پراند.
14- پیش از خواب مطالعه کنید اما نه هر کتابی را. کتابهای مهیج مانند رمان و یا علمی مناسب نیست. مضمون کتاب بایستی مذهبی، معنویات و یا شعر باشد.
15- از فعالیتهای محرک ذهنی پیش از خواب اجتناب ورزید. مانند بازیهای رایانه ای و یا تماشای برنامه های مهیج تلویزیونی.
16-چنانچه پس از 30-15 دقیقه موفق نشدید بخوابید از رختخواب خارج شده و به اتاق دیگری بروید و به یک فعالیت غیر محرک مانند مطالعه کتاب بپردازید.
17-پیش از خواب به یک موسیقی آرامش بخش گوش دهید.
18-از نظر روانی هر میزان که شما سعی کنید سریعتر بخواب روید، مدت بیشتری بیدار خوهید ماند.
19-شام را میبایست حداقل 3-2 ساعت پیش از خواب صرف کنید. هرگز با شکم پر نخوابید.
20-مصرف مایعات را پیش از خواب کاهش دهید.
21- نگرانی ها را با خود به رختخواب نبرید. شما میتوانید ساعتی را پیش از خواب برای رسیدگی به نگرانیهای خود اختصاص دهید تا هنگام خواب دیگر ذهنتان درگیر و پریشان نباشد.
22-هنگام خواب لباس راحت بپوشید.
23-اگر صدای تیک تاک ساعت اجازه نمیدهد تا بخوابید بهتر است یک ساعت دیجیتال خریداری کنید.
مبنع :http://www.hseforum.com
http://www.sahand272.blogfa.com/ WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI
عوامل استرس شغلی در محیط کار
دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه
استرس شغلی را می توان روی هم جمع شدن عامل های استرس زا و آنگونه وضعیت های مرتبط با شغل دانست که بیشتر افراد نسبت به استرس زا بودن آن اتفاق نظر دارند. برای نمونه، یکی از وضعیت های پراسترس و مرتبط با شغل این است که از یک سو کارگر یا کارمند در معرض خواست ها یا فشارهای زیاد در محیط کار قرار بگیرد و از سوی دیگر برای برآوردن این خواست ها وقت محدودی در اختیار داشته باشد و طبیعی است که چون نمی تواند از پس انجام آنها برآید با ایرادگیری های پی در پی سرپرستان روبه رو می شود. به بیان دیگر، استرس ناشی از شغل، استرسی است که فرد معینی بر سر شغل معینی دستخوش آن می شود. در این تعریف چند نکته نهفته است: شخص شاغل تا چه اندازه از تجربه برخوردار است (کارآزموده است یا تازه کار)، میزان قدرت و ضعف او در مقابله با شرایط موجود چقدر است و چه نوع شخصیتی از خود در محیط کار نشان می دهد.
این تعریف ها هریک در نوع خود مناسب است، زیرا یکی به جنبه های معینی از محیط کار تاکید دارد و دیگری به ویژگی ها و جنبه های معینی از شخصیت فرد توجه می کند. با این حال، در این دو نوع تعریف یک نکته از قلم افتاده است و آن تاثیر متقابلی است که شخص بر محیط و محیط بر شخص دارد. ازاین رو تعریفی که از استرس شغلی ارائه می شود چنین است: کنش متقابل بین شرایط کار و ویژگی های فردی شاغل به گونه ای است که خواست های محیط کار (و در نتیجه، فشارهای مرتبط با آن) بیش از آن است که فرد بتواند از عهده آنها برآید.
عوامل استرس شغلی در محیط کار
عوامل استرس شغلی در محیط کار عبارتند از: ویژگی های نقش، ویژگی های شغل، روابط میان فردی، جو و ساختار سازمانی، راه و روش های مدیریت منابع انسانی و فن آوری و خصوصیات مادی.
ویژگی های نقش
شناخت عامل های روان شناختی محیط کار را روشی می دانند که از آن راه می توان درک درستی از استرس شغلی به دست آورد. در این باره، پژوهشگران، به ویژه با استفاده از نظریه نقش سعی کرده اند مسائل مربوط به استرس را شناسایی کنند و دریابند که فشارهای ناشی از نقش تا چه اندازه در پدید آمدن استرس شغلی تاثیر دارند. بنا بر نتیجه این پژوهش ها، چهار نوع ویژگی برای نقش برشمرده اند: ابهام نقش، گرانباری نقش، کمباری نقش و ناسازگاری نقش.
ابهام نقش: یکی از عامل های محیط کار که ممکن است منجر به استرس شغلی شود، ابهام نقش نامیده شده است. ابهام نقش را به عنوان یکی از ویژگی های نقش چنین تعریف کرده اند: وضعیت شغلی معینی که در آن پاره ای اطلاعات لازم برای انجام شغل به طور مطلوب، نارسا یا گمراه کننده اند (درنتیجه فرد نمی داند که چه انتظاری از وی برای انجام شغلش دارند.) ابهام نقش درواقع زمانی به استرس منجر می شود که فرد را از بهره وری و پیشرفت باز می دارد.
گرانباری نقش: یکی دیگر از ویژگی های نقش که آن را منشا دیگری برای استرس شغلی می دانند گرانباری نقش است. به این معنی که اگر فرد نتواند از پس انجام کاری که بخشی از شغل معینی است برآید، دچار استرس خواهد شد.
کمباری نقش: یکی دیگر از ویژگی های نقش را که در شغل های معینی موجب استرس در کارکنان می شود، کمباری نقش نامیده اند؛ یعنی، وضعیتی که در آن از مهارت های شخص به طور تمام و کامل استفاده نمی شود. به بیان دیگر، مهارت ها و توانایی های فرد کمتر از اندازه ممکن به کار گرفته می شوند. درحالی که گرانباری نقش گویای خواست های زیادی است (که به شاغل تحمیل می شود)، کمباری نقش حکم محدودیت و بازدارندگی را دارد. به طور کلی، می توان گفت که کمباری نقش زمانی پیامد ناخوشایند دارد که توان کارکنان بیش از آن باشد که برای شغل محول به آنها لازم است.
ناسازگاری نقش: طی بررسی های انجام شده، علاوه بر ابهام نقش، ناسازگاری نقش را نیز عامل دیگری شناخته اند که ممکن است به استرس ناشی از کار منجر شود. می توان گفت ناسازگاری نقش، زمانی رخ می دهد که تن دادن به مجموعه ای از الزام های شغلی با پذیرش مجموعه دیگری از الزام های شغلی، مغایر یا به کلی ناممکن است. مانند حسابدار شرکتی که از او خواسته شود حساب های خلاف واقع درست کند یا به اصطلاح حسابسازی کند تا مالیاتی را که به شرکت تعلق می گیرد، کاهش دهد.
ویژگی های شغل
ویژگی های شغل نیز از جمله عوامل دیگری است که ممکن است منجر به استرس شغلی شود. نتایج به دست آمده از تحقیقات و بررسی ها گویای آن است که جنبه های معینی از محیط کار در استرس شغلی نقش دارند. این ویژگی ها چهار دسته گوناگون را تشکیل می دهند که به طور خلاصه عبارتند از: آهنگ کار، تکرار کار، نوبت کاری و ویژگی های مربوط به وظیفه.
روابط کار میان فردی
کیفیت روابط کارکنان در محیط کار، همواره رابطه مؤثری با استرس شغلی دارد، پژوهشگران اظهار داشته اند که در بررسی ها سه نوع روابط دیده شده است: روابط با همکاران، روابط درون گروه های کار و روابط با سرپرستان و رهبران.
ساختارو جو سازمانی
ساختارهایی که قدرت تصمیم گیری بیشتری به کارکنان خود می دهند، استرس کمتری ایجاد می کنند. بررسی های انجام شده گویای آن است که کارکنان سازمان های مسطح، رضایت شغلی بیشتری دارند، عملکرد بهتری دارند و از استرس شغلی کمتر شکوه کرده اند. این آثار متفاوتی که ساختارهای سازمانی گوناگون به بار می آورند، شاید نتیجه این واقعیت باشد که هرچه مشارکت کارکنان در تصمیم گیری افزایش یابد، کاری که انجام می دهند برایشان پرمعناتر می شود و چندین احساس در آنها تقویت می شود؛ از جمله احساس خودمختاری، مسئولیت، اطمینان و حس کنترل و مالکیت.
راه ها و روش های مدیریت منابع انسانی
مجموعه دیگری از عامل های نهفته استرس در محیط کار به شیوه های کار در مدیریت منابع انسانی بستگی پیدا می کند. امروزه، وظیفه منابع انسانی در بسیاری از سازمان ها در بردارنده اموری است، مانند: آموزش، رشد و توسعه شغلی، برنامه ریزی پیگیرانه، حقوق و مزایا، برکناری از شغل و کارهای رفاهی و مسائل گوناگون دیگر.
فن آوری و خصوصیات مادی
در رابطه با متغیرهای مادی، استرس زمانی رخ می دهد که حداقل شرایط زیستی و ایمنی جسمانی حفظ نشده باشد. عوامل مادی استرس در محیط کار عبارتند از: دما، ارتعاش و حرکت، هوای آلوده و عامل های ارگونومیک
منبع :masoud_navaeian@yahoo.com
http://www.sahand272.blogfa.com/
WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI
نظارت در تولیدو بهداشت فرآورده های گوشتی
دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه
در صنعت فرآورده های گوشتی نهادهای ذیل در سلامت تولید و عرضه محصولات نقش دارند.دامپزشکی که پس از تایید سلامت گوشت خام، محموله گوشت با نظارت مستقیم این ارگان به واحدهای تولید کننده فرآورده های گوشتی ارسال می شود.
1- اداره نظارت بر مواد غذایی و بهداشت وزارت بهداشت و درمان مستقر در دانشگاههای علوم پزشکی سراسر کشور وظیفه صدور پروانه های بهداشتی ( تاسیس، بهره برداری، مسئول فنی و پروانه های ساخت ) واحد های تولید مواد غذایی را به عهده دارد.
2- همچنین با انجام بازرسی و نمونه برداری مکرر از واحدهای تولیدی به طور ماهانه، کیفیت محصولات آنها را در آزمایشگاه کنترل موادغذایی و بهداشتی کنترل می نماید.
3- بهداشت محیط ( زیر مجموعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی ) که نظارت بر توزیع بهداشتی مواد غذایی سالم در سطح عرضه ( خواربارفروشی، سوپر مارکت، اغذیه فروشی، اماکن عمومی و ...) را به عهده دارد.
در هر کارخانه تولید موادغذایی کارشناسان موادغذایی با نام مسئولین فنی به عنوان نماینده وزارت بهداشت و درمان، سلامت موادغذایی را از مواد اولیه تا محصول نهایی همه روزه تحت نظر دارند.
در کنار نظارتهای یاد شده این شما هستید که با رعایت نکات ذیل در مصرف فرآورده های گوشتی می توانید سلامت خود و خانواده تان را تضمین نمایید.
نکات مهم :
1- سوسیس و کالباس از زمان تولید تا مصرف باید در یخچال با دمای 0 تا 4 درجه سانتی گراد نگهداری شود.
2- در هنگام خرید محصولات به شماره پروانه ساخت، تاریخ تولید و انقضاء ترکیبات و آدرس محل تولید دقت نمایید.
3- مدت انقضاء درج شده بر روی محصولات سوسیس و کالباس با حفظ شرایط بسته بندی آن معتبر است وپس از خارج شدن از پوشش خود حداکثر برای مدت 3-2 روز قابل نگهداری در یخچال می باشد.
4- سوسیس محصولی پخته است لذا از حرارت دادن بیش از حد آن در حین سرخ کردن خودداری نمایید.
5- دردوران بارداری از سوسیس و کالباس استفاده ننمایید.
6- مصرف این ماده غذایی در افراد مبتلاء به دیابت توصیه نمی شود.
7- پس از رفع انجماد از انجماد مجدد همبرگر جدداً خودداری نمایید.
8- انواع همبرگر را در حرارت ملایم و در زمان کافی طبخ نمایید.
9- همواره تنوع و تعادل در مصرف موادغذایی را مورد توجه قرار دهید.
منبع :http://solico-tehran.com http://www.sahand272.blogfa.com/ WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI
اطلاعیه مهم مدیر سایتهای دکتر رحمت سخنی
به اطلاع کلیه دوستداران و خوانندگان گرامی میرساند که از امروز ایمیلهای جدید سایت فعال بوده و ایمیل قبلی به خاطر مشکلات فنی فعلا غیر فعال هست لذا از تمام دانش پژوان محترم درخواست میشود از ایمیل های جدید استفاده فرمایند
با سپاس دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه
http://www.sahand272.blogfa.com/
http://www.rs272.parsiblog.com/
WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI
با در نظر گرفتن این مفهوم زیست – اجتماعی که تولید مثل وظیفه اصلی حیات است و عضو مستقلی از بدن به آن اختصاص داده شده، «آندرولوژی» گستره پهناوری را به خود اختصاص داده است.
در معنای دقیق، آندرولوژی به عنوان دانش و مهارت عملی مربوط به فعالیتهای تولیدمثل مردان و اختلالات آن شناخته میشود.
عناوین اصلی مورد بحث در آندرولوژی عبارتنداز:
عموما و بر مبنای تعریف سازمان بهداشت جهانی (WHO)، آندرولوژی به بهداشت
تولیدمثلی مردان-Male Reproductive Health میپردازد.
هرشخص غیر حرفه ای میداند که هر مرد و زنی نیازمند فرزندآوری هستند. با این وجود، ضرورتی ندارد که یک زوج نازا بدانند که اختلال در مرد است، یا زن ویا هردو. بنابراین معقولترین کار برای زوجها این است که به پزشکی در رشتهای مراجعه کنند که بطور همهجانبه به مشکلات ناباروری میپردازد.
این مهم نیست که این دیدگاه با چه منطقی به بیماران منتقل شود، علم طب آشکارا راه حل مناسبی پیشنهاد کرده است.
اغلب هر یک از زوج نابارور بطور منفرد، با پزشکی از رشتههای مختلف، به منظور تشخیص و درمان مشورت میکنند.برای زن، نسبتا ساده است که پزشک کارآمدی پیدا کند، چرا که تخصص « بیماریهای زنان-Gynecology »، زمینه کاملا شناخته شدهای در علم طب است.
در حالیکه برای مرد مبتلا بسیار سختتر است و ابتدا به ساکن نمیداند به چه کسی مراجعه کند.در ابتدا با پزشک خانواده یا پزشک مراقبتهای بهداشتی اولیه مشورت میکنند، ?? ? به متخصص زنان همسرشان مراجعه میکنند و بقیه با یک اورولوژیست (و در آلمان، همچنین، درماتولوژیست- متخصص پوست) و شاید اندوکراینولوژیست(متخصص غددداخلی) مشورت میکنند.
آندرولوژی در تعداد معدودی از کشورها بعنوان یک رشته مجزا فعال است. در فرانسه و ایتالیا، آندرولوژی، رشته تخصصی است که در چارچوب اندوکراینولوژی قرار گرفته است، علاوه بر آن در مصر و اندونزی نیز بعنوان یک رشته تخصصی در نظر گرفته شده است. در کشورهای دیگر، آندرولوژی رشتهای نیست که بیماران با آن آشنا باشند.
در آلمان، علاوه بر اورولوژیستها، اندوکراینولوژیستها و متخصصین زنان، درماتولوژیستها نیز بر مبنای این سابقه تاریخی که عمده ناباروریها به علت بیماریهای مقاربتی بوده – وضعیتی که همچنان در جنوب صحرای کبیر آفریقا وجود دارد – بیماران ناباروری را ویزیت میکنند.
هدف بهبود آموزش پزشکی در محدوده بهداشت باروری مردان، توسط آکادمی اروپایی آندرولوژی با بیش از ?? مرکز در سطح اروپا دنبال شده است.
از نقطه نظر زوج مبتلا، «طب تولید مثل»، تخصص بین رشتهای است که راه حل ارائه میکند. البته چنین خدماتی در تعداد کمی از دانشگاهها یا مراکز مستقل در دسترس میباشد.
با این حال، بررسی زوج نازا تنها توسط یک فرد نادراست، بلکه معمولا یک تیم بین رشتهای شامل یک آندرولوژیست ، یک متخصص زنان و جنین شناس جهت ارائه طب تولید مثل همکاری میکنند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) در تعریف خود از بهداشت تولید مثل، به مفهوم عاری بودن زن و مرد از بیماریها و اختلالات عملکرد تولیدمثل، زوج را بعنوان یک مجموعه و یک پیکر در نظر میگیرد. سازمان بهداشت جهانی معتقداست «تولید مثل» میباید به عنوان بخشی از سلامت اجتماعی، روانی و جسمی هر جامعه در نظر گرفته شود. این در حالی است که WHO در برنامههای خود در زمینه تعیین تعداد فرزندان توسط زوج، فرض را به این دارد که هر دو آنها، آزادانه به روشهای جلوگیری از بارداری معتبر و مورد اعتماد دسترسی دارند. برنامههای تحقیقاتی WHO در زمینه تولید مثل انسان هم زن وهم مرد را مورد توجه قرارداده است (1998-1994) در حالی که در سالهای قبل بررسی فعالیت تولیدمثل زنان بیشتر مورد توجه بوده، مطالعات اخیر برروی باروری مردان، تعادلی در این زمینه ایجاد کردهاست. در سطح بین المللی نیز تلاشهای اولیهای در جهت ایجاد «طب تولید مثل» صورت پذیرفته است. علاوه براین، آندرولوژی در برگیرنده جنبههای معینی از فعالیت تولید مثلی مردان است که تعداد زیادی از آنها بدون دسترسی به همسر (زن) قابل درمان است، مثلاٌ: از این رو، علاوه بر علم بیماریهای زنان، توجه به بخشی از طب تولیدمثلی که مربوط به مردان است، یعنی آندرولوژی، اجتناب ناپذیر است. گسترش «تخصص بیماریهای زنان» و «آندرولوژی» به عنوان زمینههای مجزا، فواید و محاسن زیادی دارد، اگرچه نباید فراموش کرد که هر دو تخصص میباید در ارائه خدمات به زوج نابارور مشارکت نزدیکی در قالب یک مرکز «طب تولید مثل» داشته باشند. در کشور آلمان بر مبنای آییننامههای موجود، حضور آندرولوژیست در بخشی از هر مرکز طب تولید مثل، بویژه در زمان انجام درمان ضروری است و یکی از سه پزشک تیم درمان میباید یک آندرولوژیست باشد،در ایران نیز بر مبنای آیین نامه مراکز درمان ناباروری-مصوب وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی- چنین شرطی وجود دارد.
علم پزشکی آندرولوژی چیست ؟ Andrology
نوشته : دکتر هومن صدری اردکانی
دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه
«آندرولوژی» به عنوان شاخهای از علم پزشکی شناخته میشود که مرتبط با عملکرد تولیدمثلی مردان است، اعم از حالات فیزیولوژیک و یا پاتولوژیک (آییننامه آکادمی اروپایی آندرولوژی – سال 1992).
نوشته : دکتر هومن صدری اردکانی
هیدروسل (مایع دور بیضه) مردان دردسر متخصصین کلیه
Hydrocele
ویراستاری مجدد :دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه
هیدروسل مایعی است که اطراف بیضه را احاطه میکند و موجب تورم کیسه بیضه میشود. تقریباً از هر 10 نوزاد پسر یک نوزاد به طور مادرزادی در بدو تولد دجار هیدروسل میباشد، اما اغلب آنها در طی یک ماه اول، بدون درمان بهبودی مییابند. علاوه بر آن، مردان نیز (اغلب بالای 40 سال) به علت التهاب یا صدمه به کیسه بیضه، ممکن است به هیدروسل مبتلا شوند.
التهاب ممکن است ناشی از عفونت اپیدیدیم(اپیدیدمیت) یا عفونت بافت بیضه (ارکیت) باشد. (اپیدیدیم لولههای ظریف و پرپیچ و خمی است که پشت هر بیضه قرار دارند)
هیدروسل معمولاً دردناک نبوده ولی چنانچه فرد دچار تورم کیسه بیضه شود باید به پزشک مراجعه نماید تا علل دیگر همچون سرطان بیضه و حالات دیگر را بررسی نماید. بنابراین تمام مردان مبتلا به هیدروسل باید تحت سونوگرافی بیضه قرار بگیرند. در بسیاری از موارد، هیدروسل با فتق کشالهران همراه است. در این موارد به علت ضعف دیواره شکمی، قسمتی از روده به داخل کیسه میرود که نیاز به درمان دارد.
از آنجاییکه مایع هیدروسل معمولاً شفاف است، پزشک برای تشخیص هیدروسل از آزمایش عبور نور از میان کیسه بیضه استفاده میکند. گذر نور نشان دهنده وجود مایع شفاف است، ولی تشخیص قطعی نیست، چون ممکن است حالات دیگر همچون فتق نیز وجود داشته باشد.
در صورتیکه پزشک مشکوک به ایجاد هیدروسل به علت وجود التهاب باشد، آزمایشات خون و ادرار مشخص خواهند کرد که آیا علت هیدروسل اپیدیدمیت است یا خیر؟ در مواردی که مایع احاطه کننده بیضهها، مانع لمس بیضهها شود از روشهای تشخیصی دیگر نظیر سونوگرافی استفاده خواهد شد.
سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا، برای ایجاد تصاویر اجزاء داخل بدن، انجام میشود و برای بررسی احتمال وجود توده یا علل دیگر تورم کیسه بیضه به کار میرود.
در پسر بچهها معمولاً هیدروسل در طی یکسال به طور خودبخود محو
میشود. اگر پس از یکسال از بین نرفت و یا به بزرگ شدن ادامه داد،
نیاز به جراحی خواهد داشت. کشیدن مایع هیدروسل در بچهها بدلیل
خطر عفونت به هیچوجه نباید انجام شود.در بزرگسالان نیز اغلب
هیدروسل خودبخود از بین میرود و زمانی نیاز به درمان پیدا میکند
که آنقدر بزرگ شود که غیر قابل تحمل شده یا بد شکل باشد هیدروسل ممکن است یک طرفه یا دو طرفه باشد.
اساس درمان عبارت است ازجراحی (هیدروسلکتومی):
هیدروسلکتومی برداشتن هیدروسل بصورت یک جراحی بدون نیاز به بستری طولانی، با بیحسی موضعی و یا بیهوشی عمومی انجام میشود. برای این کار جراح برشی را بر روی کیسه بیضه یا پایین شکم ایجاد میکند وضمن تخلیه مایع، اصلاحات لازم را انجام میدهد.
اگر هیدروسل در طی جراحی اصلاح فتق کشاله ران تشخیص داده شود، حتی اگر برای فرد هیچ مشکلی ایجاد نکرده باشد پزشک اقدام به برداشت آن میکند در مواردی ممکن است نیاز به عدسی چشمی حین عمل جراحی باشدتا به اپیدیدیم و مجاری اسپرمبر آسیبی نرسد. هیدروسلکتومی ممکن است به قرار دادن لوله تخلیه و پانسمان حجیم بر روی ناحیه برش برای چند روز اول بعد از جراحی نیاز داشته باشد. استفاده از کیسه یخ بر روی موضع در 24 ساعت اول پس از عمل، تورم را کاهش میدهد. جراحی هیدروسل در بچهها بجای ناحیه کیسه بیضه باید با شکاف جراحی کشاله ران انجام شود.
تخلیه توسط سوزن:
این روش به طورکلی توصیه نمیشود، چون احتمال عود مایع زیاد است. عوارض احتمالی این روش نیز ایجاد عفونت یا درد کیسه بیضه است. این روش عمدتاً در افرادی انجام میشود که به علت بیماریهای زمینهای، خطر انجام عمل جراحی در آنها زیاد است.
باید توجه داشت که در هر حال، بعضی مواقع احتمال عود هیدروسل وجود دارد.
سوالی که اغلب افراد در صورت ابتلا به هیدروسل از پزشک خود دارند این است که:
آیا هیدروسل موجب ناباروری میشود؟
در این ارتباط باید گفت:
هیدروسل به خودی خود عامل ناباروری نیست، اما ممکن است همراه با عوامل زمینهای در بیضه مثل عفونت یا توده باشد که این عوامل، تولید یا عملکرد اسپرمها را دچار اختلال میکند.
http://www.sahand272.blogfa.com/ http://www.rs272.parsiblog.com/ WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI
اورژانس مسمومیت با منواکسید کربن یا مرگ خاموش
poisoning with carbon monoxide
COمنو اکسید کربن یاچیست؟ منوکسید کربنیک گاز بی رنگ و بی بو است این گاز بر اثر سوختن گاز نفت بنزین سوخت جامد یا چوب بدست می آید منابع شایع ان آتش – اجاق ها –بخاری- کوره ها – موتورهای بنزینی
مکانیسم اثرCOمنواکسید کربن
منوکسید کربن بر خون اثر می کند بطوری که خون دیگر قادر نیست همانند معمول O حمل کند و اثر ان بر سلولها بدین گونه است که قادر به استفاده از همه اکسیژنی که به انها می رسد نیستند کمبود اکسیژن عمدتاً بر مغز و قلب اثر می کند.
منو اکسید کربن تاچه حد سمی است؟
منوکسید کربن بسیار سمی است و ممکن است باعث مرگ شود در افرادی که از مسمومیت شدید نجات می یابند ممکن است آسیب مغزی دائمی ایجاد شود.
خطرات ویژه در مسمومیت با منواکسید کربن:
نگهداری اجاق ها- بخاری ها- دیگ های بخار و یا اتش های که در اتاق – کلبه- چادر می سوزنند و دودکش- هواکش یا راهی برای خروج CO و ورود هوای آزاد به اتاق ندارد خطناک است احتمال مسمومیت بخصوص در هوای سرد وقتی که مردم درها و پنجره ها را برای جلوگیری از ورود سرما می بندند یا وقتی که این تجهیزات به خوبی کار نمی کنند بیشتر است . اغلب چیزی وجود ندارد که افراد را از مسموم شدنشان آگاه کند شکایات سرماخوردگی یا بیماری که بر اثر خوردن غذای آلوده ایجاد می شود اشتباه گرفته می شود بسته به نوع ماده سوختنی سموم دیگری هم ممکن است در دود یا بخار وجود داشته باشد مثل :سیانید- امونیاک-کلرین -کلرید هیدروژن به همان اندازه COمسموم شوند.
علائم مسمومیت با منو اکسید کربن عبارتند از:
مسمومیت خفیف :
1-ضعف- خستگی –خوا آلودگی 2-سردرد 3-گیجی –منگی 4-درد سینه 5-تهوع واستفراغ 6-نبض تند در ابتدا.
مسمومیت شدید:
1-درجه حرارت پایین 2-کاهش سطح هوشیاری 3-تشنجات 4-تنفس نامنظم سطحی – تنفس ممکن است قطع شود 5-نبض کند 6-افت فشار خون.
اقدامات و درمان مسمومیت با گاز منواکسید کربن:
بیمار را از گاز سمی دور کنید اگر وارداتاقی می شوید که مملو از گاز یا گاز و دود ناشی از اتش است از ماسک های تنفسی برای محافظت خود از مسمومیت استفاده کنید. کمک های اولیه بدهید اگر تنفس بیمار قطع شده است راه هوایی را باز کنید تنفس دهان به دهان به بینی بدهید اگر بیمار بیهوش یا خواب الوده باشد او را به یک پهلو در وضعیت احیا بخوابانید تنفس را هر 10دقیقه بررسی کنید و بیمار را گرم و بی حرکت نگه دارید و بیمار را هر چه سریع تر به بیمارستان برسانید.
منابع:
1-مجله علمی پزشکی شماره 17
2-مجله علمی پزشکی قانونی شماره 25
3-مسمومیت ها CMMD
5-برونر سودارث گوارش
http://www.sahand272.blogfa.com/ http://www.rs272.parsiblog.com/ WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI
نوشته : رویا خداداد کارشناس پرستاری مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه
ویراستار: دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه
روانشناسی نگاه کردن انسانها
نوشته : زهرا کاظمی کارشناس ارشد انسان شناسی
ویراستاری مجدد :دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه
بینایی قدرت دیدن محیط اطراف است. اعضای بینایی چشم ها هستند. شعاع های نوری که به هر چشم وارد می شود، به وسیله قرنیه و عدسی متمرکز شده ، روی شبکیه می افتند و یک تصویر وارونه بر روی آن تشکیل می دهند. سلول های شبکیه این تصویر را به تکان های الکتریکی تبدیل می کنند که از طریق عصب بینایی به مغز می روند و در آنجا رمزگشایی شده باعث بینایی می شوند. عنبیه اندازه مردمک را تغییر داده، مقدار نوری را که به شبکیه می رسد کنترل می کند. بینایی از طریق شکل، رنگ، اندازه، حرکت و فاصله اشیاء دریافت می شود. بینایی بیش از دیگر حواس اطلاعات دقیق و گسترده از محیط بدست می آورد.
اطلاعات جمع آوری شده توسط یک شخص نابینا در فضای باز محدود به دایره ای به شعاع بیست تا یک صد پا می شود. با داشتن بینایی، همین شخص می توانست ستاره ها را ببیند. فرد نابینای با استعداد در منطقه ای که برای او آشناست میانگین حداکثر سرعتش محدود به دو یا سه مایل ساعت می شود.
چشم ها برای انسان وظیفه های بسیار زیادی انجام می دهند، این توانایی ها به او امکان می دهند تا:
1- غذاها، دوستان، و وضعیت جسمی بسیاری از مواد را از یک فاصله تشخیص دهد.
2- در هر مکان قابل تصور حرکت کند و از موانع دوری جوید.
3- در ساختن ابزار، آراستن خود و دیگران، ارزیابی تظاهرات خارجی و جمع آوری اطلاعات نسبت به حالات عاطفی دیگران کمک کند.
چشم ها معمولا به عنوان وسیله اصلی جمع آوری اطلاعات مورد توجه قرار می گیرد. با این حال با توجه به اهمیت نقش آنها به عنوان « جمع آوری کننده های اطلاعات » نباید فایده و کارآیی آنها را به عنوان حاملین اطلاعات نادیده گرفت. به عنوان مثال، یک نگاه می تواند نقش تنبیه کننده، تشویق کننده و یا حالت غلبه و تسلط داشته باشد. اندازه مردمک چشم می تواند معرف علاقه و یا بی رغبتی باشد (تی هال، ادوارد، 1385، ص 85).
بینایی به عنوان عاملی هم نشست ( ترکیب کننده )
انسان از طریق مشاهده یاد می گیرد و آنچه یاد می گیرد بر آنچه می بیند تأثیر می گذارد. این توانایی سازگاری زیادی در انسان ایجاد کرده و او را قادر می کند از دریافت ها و تجربیات خود در گذشته بهره برداری کند. اگر حاصل مشاهده در انسان موجب یادگیری نشود، بهر حال برای بهره برداری از محیط اطراف، همیشه مؤثر بوده و بشر در غیر این صورت در مقابل موجوداتی که قدرت بهره وری از محیط اطراف را دارند بی دفاع می ماند. توانایی انسان در تشخیص میزان بهره وری از محیط اطراف نشان می دهد که انسان ادراک خود را در نتیجه یادگیری تغییر می دهد. انسان در حرکت خود در فضا، برای تثبیت جهان دیداری خود وابسته به پیام های در یافت شده از طریق بدنش می باشد. بدون چنین پس خورند بدنی بسیاری از افراد تماس خود را با واقعیت از دست داده و دچار توهم می شوند. اهمیت احساس در حرکت به عنوان عامل تصحیح کننده عملکرد بینایی به صورت تجربه ای در یک زمان بعدها توسط آدلبرت ایمز (Adelbert Ames) فقید و سایر روانشناسان تعاملی به نمایش گذارده شد. در یک اتاق به شکل نا منظم که به نظر چها رگوش می آمد، به چند نفر تکه چوبی داده شد و به آنها گفته شد تا چوب را به نقطه ای در کنار پنجره بزنند. در تلاش های اولیه مطلقا علامت را گم می کردند. به تدریج که آموختند هدف گیریهایشان را تصحیح کنند و توانستند با نوک چوب به هدف بزنند، اتاق را هم نه به صورت مکعب بلکه به شکل واقعی یعنی کج و معوج می دیدند. یک تفاوت و مثال شخصی تر این موضوع را می توان در مورد کوهی عنوان کرد که با یک بار صعود به آن، به هیچ وجه شبیه به آنچه در اول به نظر می رسید نخواهد بود (تی هال، ادوارد، 1385، صص 86-87).
زبان شناسان اغلب ادعا می کنند که به هنگام تجزیه و تحلیل و ثبت دقیق و هماهنگ جزئیات صدای افراد، اغلب نشان دادن تمایز بین صداهای بعضی از افراد بسیار مشکل می شود. برای مسافرانی که در ساحل یک کشور خارجی پیاده می شوند، تجربه ای معمولی است وقتی در می یابند زبان آنانی را که در کشور خود یاد گرفته اند، نمی توانند بفهمند. صدای مردم آن کشور هیچ شباهتی به صدای معلم آنها ندارد! و این موضوع می تواند باعث تشویش خاطر آنها شود. هر کسی که خودش را در بین افرادی که به زبان کاملا نا آشنای دیگری صحبت می کند، ببیند، به خوبی می داند که در ابتدا تنها صداهای گنگ و غیر مجزا و غیر قابل تشخیص به گوش او می رسد و تنها بعد از مدت زمان معین اولین خطوط اصلی خام شروع به ظاهر شدن می کنند. و زمانی که زبان بیگانه به خوبی یاد گرفته شد، قدرت تفسیر گسترده ای از وقایع و پیشامدها برای شخص ایجاد می شود و بسیاری از سخنان که قبلا نا مفهوم بودند اکنون قابل فهم می شوند.
قبول این نطریه که صحبت و درک سخنان یک فرایند ترکیبی است، سهل تر از قبول این عقیده است که بینایی یک حس ترکیب کننده است، چرا که آگاهی ما از عملکرد یک دید فعال بسیار کمتر از نقش صحبت کردن فعال می باشد. هیچ کس در مورد اینکه چگونه بایستی « ببیند » نمی اندیشد. بنابراین اگر این نظریه را قبول کنیم، بسیاری از پدیده ها بیشتر از آنچه در لوای یک اندیشه قدیمی ممکن بود، تشریح پذیر شوند؛ تصور گسترده تری از یک « واقعیت » پایدار و یکسان بر روی یک سیستم بینایی دریافت کننده پذیرا ثبت می شود، به طوری که آنچه مشاهده می گردد، برای تمام افراد یکسان بوده و بنابراین می تواند به عنوان یک نقطه مرجع جهانی مورد استفاده قرار گیرد.
تصور اینکه در جهان هیچ در نفری را نمی توان یافت که به هنگام استفاده فعال از چشمهایشان در شرایط عادی دارای قدرت دید دقیقا برابری باشند، برای برخی از افراد تکان دهنده و حیرت آور می نماید. چرا که این موضوع بیانگر این حقیقت است که تمام افراد به یک صورت با جهان اطراف خود ارتباط بر قرار نمی کنند. اما به هر حال بدون تشخیص این تفاوت ها، فرایند انتقال از یک جهان ادراکی به جهان ادراکی دیگر امکانپذیر نیست. مسلما فاصله بین جهان های ادراکی دارای فرهنگ های یکسان مسلما بسیار کمتر از فاصله بین جهان های ادراکی دو فرد دارای فرهنگ های متفاوت است، اما با تمام این ها، این فاصله اندک هم مشکل ایجاد می کند.
افراد اعم از مرد یا زن معمولا یاد می گیرند تا چشم هایشان را به صورت های کاملا متفاوتی به کار بگیرند. گواه بارز این مدعا این است که افرادی که در فرهنگ های مختلف بار می آیند و رشد می کنند، در جهان های ادراکی و حسی کاملا متفاوتی زندگی می کنند و این موضوع را می توان با توجه به شیوه جهت گیری آنها در فضا، و چگونگی حرکت آنها از یک مکان به مکان دیگر دریافت (تی هال، ادوارد، 1385، صص89-90).
رفتار چشم
مطالعه رفتار چشم افراد تناقضات جالب توجهی را بین دو فرهنگ آشکار می سازد. انگلیسی ها که در آمریکا به سر می برند نه تنها زمانی که می خواهند تنها باشند دچار مشکل می شوند بلکه در روابط خود با افراد هم مسائلی دارند. آنها هیچ گاه با اطمینان نمی دانند که نحوه گوش دادن یک آمریکایی به چه ترتیب است. از طرف دیگر ما هم نمی دانیم که یک انگلیسی چگونه ما را درک می کند بسیاری از این ابهامات در روابط افراد ناشی از تفاوت در نحوه استفاده از چشم هاست. به فرد انگلیسی آموزش داده می شود تا در صورت داشتن وظیفه ای و نبودن مانعی در بین، نشانه ای از ادب و نزاکت است که با دقت خاص به صحبت دیگران گوش کند. برای نشان دادن اینکه صحبت ها را درک می کند، نه سر خود را تکان می دهد و نه سر و صدایی می کند. برای اینکه به شما بفهماند به حرف هایتان گوش می داده، چشم هایش را بر هم می زند. از طرف دیگر به آمریکایی ها آموزش داده می شود هیچ گاه به کسی خیره نشوند و ما موقعی مستقیما و به طور ثابت به چشمهای شخص دیگر نگاه می کنیم که می خواهیم مطمئن شویم که در او نفوذ کرده ایم. نگاه آمریکایی به هم صحبت خود بعضا از یک چشم به چشم دیگر او تغییر مکان می دهد و حتی ممکن است برای مدتی دید وی به کلی از روی صورت او به جای دیگری متوجه شود. رفتار خاص دیگر انگلیسی ها به هنگام گوش دادن به صحبت دیگران این است که در فاصله اجتماعی چشمها همواره ثابت و بدون تحرک باقی می مانند، به طوریکه به هر چشمی که نگاه شود ظاهر نگاه کاملا متوجه شماست ( تی هال، ادوارد، 1385، ص 92).
مسئله اصلی در درک دیداری آن چیزی است که مردم می بینند نه انتقال محرک شبکیه (یعنی تصویر روی شبکیه). این نشان می دهد که تفاوت های فردی مشخص روی ادراک تصویری تأثیر دارند. همچنین عوامل دیگری به عنوان مثال شخصیت، سبک های شناختی، جنس، شغل، سن، ارزش ها، نگرش ها، انگیزه ها و باورها وجود دارند که بر چگونگی درک ما از چیزها تأثیر دارند.
ما چیزها را آن گونه که هستند نمی بینیم بلکه آنطور که ما هستیم، می بینیم. دیدن امر ذهنی است، هر کدام از ما جهان را به طور متفاوت می بیند. همین طور دیدن امری فعال است، چشم ها و مغز ما جهانی را که می بینیم، می سازد
می توان گفت بینایی جزء حواسی است که در مدرنیته قوت گرفت. انسان مدرن نسبت به انسان های اولیه و جوامع بدوی بیشتر از حس بینایی خود استفاده می کند. در حالیکه انسان های اولیه از حواس دیگر مثل بویایی و لامسه برای پیدا کردن غذا یا رد پا استفاده می کردند. اما انسان مدرن بیشتر از دیدن بهره می گیرد مخصوصا در فضای محدود شهر افراد با چشم های خود ارتباط برقرار می کنند و اطلاعات جمع آوری می کنند. با اینکه این دیدن از عمق کمتری بر خوردار است حتی ممکن است افراد به چیزهای بسیاری نگاه کند ولی معنای واقعی آن را دریافت نکند. فضای دیداری انسان ها بسیار گسترده و متنوع است. بیلبردها ، پوسترها، ساختمان ها،عکس ها، فیلم ، نقاشی و... همه حس بینایی را به کار می گیرند. حتی آنچه که افراد می بینند و برای آنها جنبه عینیت دارد سبک زندگی را تشکیل می دهد.
اهمیت حس بینایی را می توان در سطح زبانی هم بررسی کرد. در طول روز بارها از ضرب المثل ها، کنایات و اصطلاحاتی که کلماتی مانند چشم، دیدن و نگاه کردن درآن ها وجود دارد استفاده می کنیم. ضرب المثل هایی مانند نگاه چپ کردن، نگاه خود را دزدیدن، چشم تو چشم شدن، چشم تنگ، ببینیم و تعریف کنیم و...
به هر حال چشم ها وسیله و ابزار مهمی برای مردم شناس در جمع آوری اطلاعات، ارزیابی آنها، تفسیر و حتی نشان دادن و بیان اطلاعات هستند.
منابع
- تی هال، ادوارد، 1385، بعد پنهان، ترجمه دکتر منوچهر طبیبیان، انتشارات دانشگاه تهران
- برجر، جان، 1380، درباره نگریستن، ترجمه فیروزه مهاجر، انتشارات آگه
http://www.sahand272.blogfa.com/
http://www.rs272.parsiblog.com/
WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI
http://www.sahand272.blogfa.com/
http://www.rs272.parsiblog.com/
WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI