آموزش بهداشت وجلب مشارکتهای مردمی
نوشته : دکتر علی افشانی ازدانشگاه علوم پزشکی اورمیه
ویراستار :دکتر رحمت سخنی از دانشگاه علوم پزشکی اورمیه
مشارکت یا بعبارت صحیح تر ( در گیر شدن ) فرآیندی است که در آن افراد و جوامع خود را وابسته به حرکتی دانسته و
همراه با کارکنان بهداشتی و سایر افراد علاقمند در تصمیم گیری ، برنامه ریزی و اجرای فعالیتها مسئولیت می پذیرند .این
روندی است که آموزش بهداشت توان ارتقای آن را دارد .
آنچه در بسیاری از جوامع از مفهوم مشارکت جامعه تلقی می شود عموما در مرحله اجرا و بصورت خدمات ، کار ، سرمایه-
گذاری است درحالی که این همه تنها بخشی از مشارکت جامعه است و نه تمام آن . جلب مشارکت جامعه یکی از سیاستهای
پر اهمیت سازمان جهانی بهداشت در پیشبرد سلامت ملتها است .
ازمفاهیم اساسی که حاصل تجربیات مختلف و در رابطه با نقش های متنوع مردم در امر مشارکت است سه مفهوم را ذکر
کرد :
الف ) برای مردم ب ) بوسیله مردم ج ) با مردم
در یک انتهای طیف مفهوم ( برای مردم ) خود نمایی می کند و آن خدمتی است که بدون توجه اساسی به نقش مردم در
تصمیم گیری و اشتراک در کار و بهره برداری ، صورت می گیرد و طبیعی است که مردم نسبت به نتیجه آن بیگانه بوده
وحاصل آن نامطلوب است .
انتهای دیگر طیف را مفهوم ( بوسیله مردم ) پر میکند وآن نتیجه تشخیص و تصمیم گیری و اجرا توسط مردم بوده و بر
مبنای اعتماد به نفس و اختیار خواسته ایشان صورت می گیرد و گرچه نتیجه آن ظاهرا مورد قبول و حمایت مردم بوده
بسیاری ازمزایای مشارکت جامعه را با خود دارد، لیکن در بسیاری از موارد با منافع کلی جامعه و سیاستها و خط مشی های
کشوری منطقه ای سازگار نیست و در مجموع نتیجه مطلوب را نخواهد داد .
میانه طیف حالتی است که کار( با مردم ) صورت می گیرد یعنی کارکنان بهداشتی با رهنمایی و جهت دادن به تفکر صحیح
مردم آنان را یاری می نمایند تا مشکلات و نیاز های واقعی خود را شناخته و در مسیر مصالح حقیقی جامعه تصمیم گیری
وسپس باهمکاری یکدیگر آن را اجرا کنند . اینگونه مشارکت جامعه از کیفیت مطلوب برخوردار بوده و نتیجه بسیار خوبی دارد .
از طریق افزایش تبادل نظرات و اطلاعات با استفاده از تکنولوژی مناسب بین ارائه کنندگان مراقبتهای بهداشتی
و محدوده مشترک نظرات طرفین درارتباط با مشکلات بهداشتی گسترش می یابد و آموزش بهداشت نقش کلیدی در
افزایش چنین همفکری را ایفا می کند چنین محدوده مشترکی باید اساس گفتگوی ثمر بخش قرارگیرد تا منجر به تغییر شود .
آموزش بهداشت با ارتقای سطح آگاهی و ایجاد اعتماد به نفس لازم در افراد جامعه ، آنان را در ارزیابی وضعیت موجود و
تعیین مسائل و تشخیص اولویتها ، دخالت داده و سپس در برنامه ریزی و متعاقب آن در پیاده کردن و اجرای این
فعالیتها با جامعه همکاری نماید . همچنین اجرای این فعالیتها بطور مستمر توسط جامعه تحت نظارت قرارگرفته تا اطمینان
حاصل شود که فعالیتها در جهت هدفهای پیش بینی شده جریان دارد . این امر در تشخیص و حل مشکلات و در صورت
لزوم اصلاح و تعدیل فعالیتها کمک کننده خواهد بود
موضوعی که نباید دست کم گرفته شود مربوط به طرز تلقی و برخورد مردم نسبت به مفهوم مشارکت جامعه است .
تجربه نشان داده است که افراد و جوامع در مورد قبول مسئولیت در زمینه مشکلات بهداشتی خود همیشه احساس رضایت و
خوشنودی نمی کنند . حتی در مواقعی که در تعیین مسائل بهداشتی خودشان دخالت داده می شوند ممکن است حداقل در
ابتدای امر پاسخ مثبتی ندهند . این تلقی که ( مسئولیت مراقبتهای بهداشتی بعهده افراد دیگری است ) با این حقیقت پیوند
داردکه رویکرد های قدیمی بهداشت و درمان قدرت تصمیم گیری را در مورد مسائل بهداشتی از مردم سلب کرده اند .
بنابراین آموزش بهداشت باید با بکار گیری استراتژیهای مناسب ، اعتماد به نفس و اطمینان را به مردم باز گردانده و
آنان را در پرورش و ایجاد مهارتها برای مشارکت صحیح یاری دهد .
WEST AZERBAIJAN URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI
: جستجو