هاری:

هاری یک بیماری حاد و کشنده ویروسی سیستم عصبی مرکزی است که مخصوص گوشتخواران اهلی و وحشی بوده انسان و سایر حیوانات خون گرم پستاندار بطور تصادفی و غالباً از طریق گزش به آن مبتلا می شوند .

اهمیت بیماری به دلایل زیر می باشد :

- میزان کشندگی بالا ( صد در صد ) بطوری که پس از ظهور علائم بالینی چه در انسان و چه در حیوان متاسفانه درمان پذیر نبوده و بیمار محکوم به مرگ خواهد بود .

-افزایش روند حیوان گزیدگی انسانی که بناچار سالیانه مبالغ زیادی صرف خرید سرم و واکسن ضد هاری جهت درمان پیشگیری مجروحین میشود واکسن کلاً و سرم بخش اعظم آن از کشورهای خارج خریداری می شود .

- تلفات و خسارت اقتصادی به بیماری در دام ها ایجاد می کند .

- عامل بیماری ویروسی است نوروتروپ که از گروه رابدو ویروس ها می باشد این ویروس در حرارت 60 درجه سانتی گراد در عرض 35 ثانیه و در حرارت 100 درجه سانتی گراد در عرض چند ثانیه از بین می رود .

راههای سرایت بیماری : اکثراً از راههایگاز گرفتگی – پوست – مخاطات – تنفس – پیوند اعضاء منتقل می شود . 

 علائم بیماری در انسان شامل چهار مرحله می باشد :

دوره کمون بیماری : بین 8-2 هفته و گاهی کمتر تا 5 روز و بطور نادر 1 سال و بیشتر می باشد و عواملی مثل فاصله گاز گرفتگی تا مغز – وسعت جراحات – نوع حیوان مهاجم – کیفیت محل گاز گرفتگی سن در آن موثر میباشند.

دوره مقدماتی بیماری :

3-2 روز قبل از ظهور علائم اصلی بوده و 2 تا 3 روز و گاهاً یک هفته تا ده روز بطول می انجامد علائم آن خستگی – بی اشتهایی – افسردگی – بیقراری – تف اندازی – سوزش و خارش و گاهی درد محل گزیدگی – هیجان – تحریک پذیری  - بی خوابی – تب و دردهای شکمی می باشد .

دوره برانگیختگی بیماری : شامل علائم تحریک پذیری شدید در اثر صدا یا نور و انقباضات شدید عضلانی عطش – تحریک پذیری در اثر دیدن یا شنیدن صدای آبیا عبور هوا از روی صورت – صدای خشن – استفراغ شدید وخون آلود – صدایی شبیه صدای حیوان مهاجم – تب

دوره اغما : بیمار در اثر نخوردن و نیاشامیدن آب بتدریج ناتوان شده و در اثرانقباضات شدید قلبی و بالاخره فلج تنفسی فوت می نماید .

تشخیص هاری در انسان قبل از بروز علائم بشرح زیر می باشد :

تشخیص هاری در حیوان مهاجم توسط دکتر دامپزشک – تحت مراقبت قرار دادن سگ گزنده به مدت 10 روز تمام و اگر تا روز تزریق نوبت چهارم واکسن ( روز چهاردهم ) سگ زنده ماند مسلماً هار نیست و باید از ادامه واکسیناسیون شخص گزیده شده خودداری شود . ارسال سر حیوان مشکوک به انیستیتو پاستور نمونه برداری از بافت مغز

درمان :

هر چند بیمار مبتلا به هاری پس از ظهور علائم بالینی قائدتاً محکوم به مرگ می باشد ولی بدلیل اینکه 3 مورد بهبودی بیماری در انسان مشاهده شده بیمار را باید تحت مراقبت های ویژه قرار داد به این ترتیب که او را در یک  اطاق کم و بی سر و صدا و ساکت بستری نمود اقدامات زیر را انجام داد .

تامین تعادل الکترولیتی – تزریق داروهای آرام بخش و ضد تشنج – تزریق آنتی بیوتیک در صورت وجود عفونت – ساکشن مواد ترشحی از ریه و استفاده از دستگاه ریه مصنوعی

نکته : تمام افرادی که از بیماران هار مراقبت می نمایند باید قبلاً بر علیه بیماری هاری واکسینه شده باشند و در تمام مدت از ماسک – دستکش – عینک – گان استفاده نمایند .

اقدامات درمان پیشگیری در مورد افراد حیوان گزیده :

افرادی که مورد گاز گرفتگی حیوانات قرار می گیرند اگر بلافاصله و در اسرع وقت با مراکز درمان پیشگیری مراجعه و تحت اقدامات درمان پیشگیری قرار گیرند از ابتلای به بیماری هاری در آنها جلوگیری کرد این اقدامات عبارتند از :

1- زدودن و خارج ساختن ویروس هاری از محل زخم : مهمترین قسمت پیشگیری از هاری ( تا 50% ) رعایت کامل این نکته است برای اینکار لابلای زخم را با آب تمیز و صابون حداقل به مدت 10-5 دقیقه عمیقاً شستشو و در جریان آب روان قراردهید .

2- خارج کردن کامل کف صابون از لابلای زخم

3- قطع کامل قسمت های له شده و نکروزه

4- ضد عفونی زخم با الکل 4 تا 70 درجه یا محلول بتادین 1% یا سایر مواد ضد عفونی کننده

5- زخم حیوان گزیدگی را نباید بخیه زد چون ویروس هاری بی هوازی بوده و در مقابل نور واکسیژن هوا خاصیت حیاتی خود را از دست می دهد در مورد
زخم های بسیار عمیق که شریانهای خون ریزی دهنده دارند استثنائاً می توان شریان  را بخیه زد که در این صورت می بایستی مقداری سرم ضد هاری را در داخل زخم انفیلتره نمود .

6- تزریق سرم ضد هاری : بخصوص در گزش حیوانات وحشی – متوارس شدن حیوان مهاجم – زخم های عمیق و متعدد بویژه ناحیه سر و صورت و گردن یا نوک انگشتان ( kg / u 20 نصف آن درعضله ونصف دیگر در داخل و اطراف جراحت اگر بیش از 5 میلی لیتر باشد در دو محل جداگانه تزریق شود )

7- تزریق واکسن ضد هاری : در پنج نوبت در روزهای صفر – 3-7-14-30 حتماً در عضله دلتوئید در اطفال کمتر از 2 سال ازناحیه فوقانی جانبی ران ( 10-7 روز بعد از واکسیناسیون آنتی بادی در بدن شخص ظاهر
می شود )

8- تزریق سرم و واکسن ضد کزاز

9- آنتی بیوتیک تراپی : به منظور پیشگیری از عفونتهای ثانویه مثل پنی سیلین – آموکسی سیلین – سفالکسین

10- تحت مراقبت قرار دادن حیوان مهاجم به مدت 10 روز : اگر حیوان تلف شد واکسیناسیون ادامه یابد اگر سالم بودن حیوان مسلماً هار نیست و ادامه واکسیناسیون لازم نیست .

11- نمونه برداری از حیوان مهاجم مشکوک :

نکته : ایمن سازی افراد در معرض خطر ابتلا به هاری شامل دامپزشکان – کاردانهای دامپزشکی – بازرسان گوشت کشتارگاهها – شکارچیان – شکاربانان – پرسنل مسئول هاری مرکز بهداشت و کارکنان آزمایشگاههای مرتبط و دانشجویان دامپزشکی به دو صورت صفر – 7-21- یا بصورت صفر – 28-56 تزریق می شود .

بیمــاری هــاری

تهیه و تنظیم : سیما حقی